Του Κώστα Μπαλάσκα
Η παιδεία αντανακλά την κοινωνία. Η όποια κρίση, στην παιδεία
σηματοδοτεί αντίστοιχη κρίση της κοινωνίας. Αν, για παράδειγμα, υπάρχει στο
σχολείο βία και παραβατικότητα, αυτό δείχνει ότι έχει μεταφερθεί στο σχολικό
χώρο και στη σχολική, ζωή η βία, η παραβατικότητα και η κρίση των αξιών που
μαστίζουν την κοινωνία και που προβάλλονται, κατά κόρον, από την ιδιωτική
κυρίως τηλεόραση, με τρόπο που ευνοεί την αναπαραγωγή της κρίσης.
Η κοινωνία όμως δεν είναι ένα συνονθύλευμα ατάκτως ερριμένων στοιχείων,
αλλά συνιστά δομημένο σύνολο, οργανωμένη πολιτεία με πολίτευμα δημοκρατικό. Αν
λοιπόν η κοινωνία, ως οργανωμένη πολιτεία, διέρχεται κρίση αξιών, αυτό σημαίνει
ότι το δημοκρατικό πολίτευμα πάσχει, ότι
η ίδια η δημοκρατία διέρχεται κρίση. Η κρίση της δημοκρατίας περνάει στην
κοινωνία και στους θεσμούς, άρα και στην παιδεία.
Λέμε συχνά ότι η δημοκρατία είναι τρόπος ζωής, στάση ζωής,
ηθική και ανθρωπιστική. Την κοσμούμε με ποικίλες ηθικές και κοινωνικές αρετές
(ανοχή, αποδοχή, συμμετοχή, συνεργασία, αλληλεγγύη κ.ά. ) που για να λειτουργήσουν απαιτούν υψηλό βαθμό
παιδείας των πολιτών και γι' αυτό λέμε επίσης ότι παιδεία και δημοκρατία πάνε
μαζί, ότι χωρίς παιδεία ούτε δημοκρατία υπάρχει. Όταν οι αξίες της δημοκρατίας είναι ζητούμενες, τότε είναι
ζητούμενη και η δημοκρατία και η παιδεία. Η κρίση των αξιών υποδηλώνει το
έλλειμμα τους.
Το έλλειμμα προκαλεί τον κλονισμό στην εμπιστοσύνη των
πολιτών και δίνει έδαφος για ν' αναπτυχθούν ποικίλα ζιζάνια αδιαφορίας,
αμφισβήτησης, ροπής προς τον αυταρχισμό, που εύκολα βρίσκουν ευήκοον ους,
ιδιαίτερα σε δύσκολες συνθήκες (ανεργία, λαθρομετανάστευση, αίσθηση αδικίας,
εκτεταμένη διαφθορά, άνιση μεταχείριση).
Η δημοκρατία θα πρέπει να διαφυλαχτεί, να αυτοπροστατευτεί
και να λειτουργήσει παιδευτικά. Αυτό το
χρέος το έχουμε βέβαια όλοι μας, στο πόστο του ο καθένας, αλλά σε θεσμικό
επίπεδο και αυξημένο το έχουν τα φυσικά παιδιά της δημοκρατίας, τα πολιτικά
κόμματα, που οφείλουν να συνειδητοποιήσουν και να αναλάβουν τον παιδευτικό τους ρόλο.
Να πάψουν να θεωρούνται κέντρα διακίνησης συμφερόντων,
διεκπεραίωσης συναλλαγών, προστασίας ανομιών, εξυπηρέτησης πελατών, εξαγοράς
συνειδήσεων, βολέματος ημετέρων. Να προσέχουν την οργάνωση και την εκπροσώπησή
τους, την ποιότητα των θεσμών τους, τη συνέπεια τους, την εικόνα τους προς τα
έξω. Να δίνουν όραμα, να αναδεικνύουν πρότυπα, να ασκούν έλεγχο, όχι μόνο στο αντίπαλο
κόμμα ή στον άλλο, ώστε να αποκαταστήσουν την κλονισμένη εμπιστοσύνη των
πολιτών στη δημοκρατία, επηρεάζοντας ευεργετικά και την κοινωνία και την
παιδεία. Γιατί ο πολιτικός ηγέτης (οφείλει να) είναι ο πρώτος και σπουδαιότερος
παιδαγωγός.
Περιοδικό ΝΕΑ
ΠΑΙΔΕΙΑ
Τεύχος 122
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου