Το «όπλο» ενάντια στη φθορά

Ένας έφηβος που βλέπει τηλεόραση επτάμισι ώρες την ημέρα (τόσες ώρες, κατά μέσο όρο, παρακολουθούν τηλεόραση τα παιδιά 11-15 ετών στην Αγγλία, σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian) γίνεται τρωτός σε σειρά ασθενειών, ψυχικών και σωματικών, υποστηρίζουν οι επιστήμονες.

Πνευματική και σωματική νωθρότητα, ρηχή φαντασία, αδυναμία σύλληψης αφηρημένων εννοιών, εσωστρέφεια... Υπερβολές! αντιτείνουν οι υπεύθυνοι των προγραμμάτων: η τηλεόραση βοηθάει τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με τον κόσμο, να μάθουν γρήγορα και διασκεδαστικά, να αποκτήσουν «εικόνα» γι’ αυτά που συμβαίνουν γύρω τους, να ψυχαγωγηθούν. Είναι αλήθεια, μπορούν να δουν τον Στίβεν Χόκινγκ να κολυμπάει πανευτυχής σε συνθήκες μηδενικής βαρύτητας, τον Ρίτσαρντ Γκιρ να φιλάει με πάθος την Ινδή ηθοποιό του Μπόλιγουντ Σίλπα Σέτι, το ρομπότ-κλώνο του δρ Ισιγκούρο να χαμογελά, μια πολυκατοικία στην Κωνσταντινούπολη να καταρρέει, το αστυνομικό τμήμα των Εξαρχείων να καίγεται... Μπορούν να δουν πολιτικούς να αλληλοβρίζονται, παρουσιαστές να ακκίζονται, καρικατούρες ή κατακάθια της κοινωνίας να προβάλλονται ως πρότυπα. Είδωλα που ζουν στη θέση μας, μας παρηγορούν για τη ζωή που μας λείπει, αλλά και μας αποσπούν από τη ζωή που μας έχει δοθεί. Μας προτρέπουν στη μίμηση.

Μας χαλαρώνουν. Όχι ότι είναι κακό το ξέδωμα, η ξεκούραση, το αραλίκι. Αντίθετα, είναι τόσο απαραίτητα στον καθημερινό βιoλογικό μας κύκλο, όσο ο ύπνος και η τροφή. Αλλά εφτάμισι ώρες μπροστά στην TV! Αυτό δεν είναι σχόλη (ο χρόνος στον οποίο είμαστε αληθινά απελευθερωμένοι από όλες τις έγνοιες), είναι ώρες που σκοτώνονται στη χαύνωση της ψευδο-συμμετοχής.

Μέσα σε αυτά τα «ωράρια», πώς μπορεί ο έφηβος να αποκτήσει επίγνωση άλλων δυνατοτήτων πέρα από εκείνες που του παρέχουν τα «πρέπει» του σχολείου και τα «πάρε» των σειρήνων της αγοράς; Πώς να του μείνει χρόνος να καλλιεργήσει μια μορφή αντίστασης στους καταναγκασμούς που επιβάλλει η καταναλωτική κοινωνία; Να δημιουργήσει μια σφαίρα ελευθερίας έξω από τον χώρο των καθηκόντων. Το ιδιωτικό του καταφύγιο, ο χώρος όπου μπορεί να λειτουργήσει έξω από στερεότυπα, αντικαθίσταται με μια εικονική πραγματικότητα που κλέβει κομμάτια από την εσωτερική του ζωή. Έτσι σιγά σιγά μοιάζει να χάνει τη δύναμή του να συλλάβει νοήματα άλλα από εκείνα ενός κατακερματισμένου, φιλτραρισμένου κόσμου.

Από πού να ξεπηδήσει η έμπνευση; Πώς να τονωθεί η δημιουργικότητα για να παραχθούν εκείνα τα μικρά, καθημερινά, ανώνυμα «έργα», τα τόσο σημαντικά για την επίτευξη μιας αρμονίας. Διότι, δεν είναι η αρμονία το πιο αποτελεσματικό «όπλο» κατά των καταναγκασμών και της φθοράς;

Τασούλα   Καραϊσκάκη

Εφημερίδα   Καθημερινή