Σάββατο 17 Σεπτεμβρίου 2011

Η τηλεόραση εξουσιάζει και ποδηγετεί τα παιδιά και τους νέους










Εύλογα δημιουργείται το ερώτημα : Πώς η τηλεόραση κατορθώνει να ασκεί τόση επιρροή και να είναι, κατά κοινή ομολογία, κίνδυνος για το παιδί και τον νέο; Η απάντηση είναι απλή : Με την προπαγάνδα, τη διαφήμιση και τη χρήση της τεχνολογίας (ήχος, εικόνα, κίνηση, εντυπωσιασμός κλπ). Έτσι κατορθώνει να αιχμαλωτίζει μικρούς και μεγάλους, με σοβαρές συνέπειες, μερικές από τις οποίες αναφέρονται παρακάτω.


Ένα μεγάλο μέρος του χρόνου των παιδιών και των νέων σπαταλάται βλέποντας τηλεόραση. Έτσι, εκτός από τις αρνητικές συνέπειες της ακινησίας (παχυσαρκία, μαλθακότητα κ.τ.ό.), τα παιδιά και οι νέοι υφίστανται τις αρνητικές επιδράσεις από τα μηνύματα, τα οποία εκπέμπει. Έρευνες που έχουν γίνει για να προσδιοριστεί ο χρόνος που σπαταλούν τα παιδιά μπροστά στην τηλεόραση έδειξαν ότι το μέσο Αμερικανόπουλο βλέπει τηλεόραση περίπου 4  με 5 ώρες την ημέρα, 7 με 8 ώρες τα Σαββατοκύριακα και 40 ώρες περίπου την εβδομάδα. Στον αριθμό αυτό περιλαμβάνονται και οι βιντεοταινίες και τα βιντεοπαιγνίδια. Στα ίδια περίπου συμπεράσματα καταλήγουν έρευνες που αφορούν Ευρωπαϊκές χώρες.


Η τηλεόραση συνήθως προβάλλει διαφορετικά πρότυπα και αξίες ζωής από αυτά που το σχολείο και η οικογένεια προσπαθούν να προωθήσουν. Ο ερωτισμός, η βία, το σέξ, ο τζόγος, η επικράτηση του ισχυρότερου, η καπατσοσύνη, η καταπάτηση των αξιών του ανθρώπου και της ζωής κ.τ.ό. κυριαρχούν στα σίριαλς που προβάλλονται καθημερινά. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι στις ΗΠΑ υπάρχουν κατά μέσον όρο 25 πράξεις βίας την ώρα στις παιδικές εκπομπές. Και αν, όπως έχει αναφερθεί προηγουμένως, η δύναμη της τηλεόρασης και η επιρροή που ασκεί στα παιδιά και στους νέους είναι ισχυρότερη από αυτή που ασκεί το σχολείο και η οικογένεια, τότε η τηλεόραση λειτουργεί ως μια πολύ ισχυρή αντίρροπη διδακτική δύναμη, ικανή να αποπροσανατολίζει τα παιδιά και τους νέους από την προσπάθεια της οικογένειας και του σχολείου να επιτύχουν την καλύτερη δυνατή κοινωνικοποίηση. Σιγά σιγά τα καθιστά εξαρτημένα από αυτή άτομα και τα οδηγεί στην εξαθλίωση.


Ο ενήλικας βλέπει τηλεόραση κυρίως για ψυχαγωγία και, λόγω των εμπειριών που διαθέτει, μπορεί να διακρίνει το πραγματικό από το φανταστικό. Τα παιδιά και οι νέοι δυσκολεύονται να διακρίνουν τον μύθο από την πραγματικότητα, λόγω της περιορισμένης εμπειρίας και της αντίληψης που έχουν για τον κόσμο. Έτσι, προσλαμβάνουν συχνά τον μύθο ως πραγματικότητα κι αυτό επηρεάζει αρνητικά τους στόχους του σχολείου και της οικογένειας, που προσπαθούν να διδάξουν στα παιδιά και στους νέους σωστά πρότυπα ανθρώπων και υγιείς κανόνες και αξίες ζωής. 

Λόγω των ερεθισμάτων και των πληροφοριών που δέχονται τα παιδιά και οι νέοι από την οικογένεια, το σχολείο και την τηλεόραση, όταν μάλιστα αυτές είναι αντικρουόμενες, δημιουργείται σύγχυση. Δυσκολεύονται να οργανώσουν και να επεξεργαστούν σωστά όλες αυτές τις πληροφορίες και σιγά σιγά παραιτούνται και καθίστανται παθητικοί δέκτες, μιμούμενοι τους ήρωές τους.


Με την τηλεόραση το παιδί και ο νέος ζει το παρόν. Η τηλεόραση δεν σέβεται το παρελθόν και ενδιαφέρεται ελάχιστα για το μέλλον. Αλλά πρωταχική λειτουργία της οικογένειας και του σχολείου είναι να βοηθήσει το παιδί και τον νέο να καταλάβει ότι ανάμεσα στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον υπάρχει αιτιώδης σχέση. Το παιδί και ο νέος πρέπει να μάθει ότι το παρελθόν επηρεάζει το παρόν και, ως ένα βαθμό, καθορίζει το μέλλον.


Τα παιδιά και οι νέοι μαθαίνουν τον κόσμο που τα περιβάλλει περισσότερο από την τηλεόραση και λιγότερο από την άμεση παρατήρηση, όπως συνέβαινε παλιότερα. Αυτό έχει δύο κινδύνους: Πρώτο, να καταλήγουν σε λανθασμένα συμπεράσματα, δεδομένου ότι είναι μόνα μπροστά στην τηλεόραση, χωρίς διάλογο και καθοδήγηση από περισσότερο έμπειρα πρόσωπα, όπως είναι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί. Δεύτερο, να παρακολουθούν στην τηλεόραση μια φτιαχτή, εικονική, ψεύτικη πραγματικότητα του κόσμου και της ζωής, με αποτέλεσμα να διαμορφώνουν λανθασμένη αντίληψη για τους κανόνες και τις αξίες της ζωής και να ξεπέσουν έτσι στο επίπεδο της υποκουλτούρας.

Η τηλεόραση σε κάθε περίπτωση έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα. Πρέπει όμως να δούμε τι διδάσκει και πώς διδάσκει αυτά που διδάσκει. Πρέπει να παραδεχτούμε ότι υπάρχει καλή και κακή πλευρά της τηλεόρασης. Και σήμερα υπάρχουν εκπομπές οι οποίες διαπαιδαγωγούν και διδάσκουν. Αλλά αυτές είναι οι ελάχιστες και δεν αρκούν για να απονείμουμε στην τηλεόραση εύσημα. Για το μεγαλύτερο μέρος των εκπομπών τα παιδιά μας παραδίδονται ''στα χέρια μιας άπιστης υπηρέτριας, η οποία το μόνο που προσφέρει είναι ασυνάρτητες ιστορίες όπου δρουν ανακόλουθα πρόσωπα'' .

Η παιδαγωγική αξία της τηλεόρασης αμφισβητείται όχι γιατί δεν έχει την ικανότητα να διαπαιδαγωγήσει, αλλά γιατί στις 24 ώρες που λειτουργεί ακολουθεί ένα αμφιλεγόμενο σύστημα προσέγγισης και προβολής των θεμάτων, λόγω της εμπορικής σκοπιμότητας που εξυπηρετεί. Είναι, βέβαια, κοινό μυστικό ότι την τηλεόραση και τους παραγωγούς ενδιαφέρει να "πουλάει" το προϊόν που παράγουν και τίποτε άλλο. 
Κώστας Γ. Χρηστάκης
Ειδικός Πάρέδρος (ε.τ.) του Π.Ι.
Από  το  διαδίκτυο

Δεν υπάρχουν σχόλια: