Κείμενο
Είναι δεδομένο ότι το διαδίκτυο έφερε μια πιο ισότιμη πρόσβαση στη γνώση. Ζούμε ένα κύμα εκδημοκρατισμού της γνώσης. Παλιότερα, για να δει κανείς τη βιβλιοθήκη του Κέμπριτζ, έπρεπε να ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα. Σήμερα, μπορεί να βρει τα βιβλία της από το γραφείο του. Παλιότερα, έπρεπε να έχει κάποιος λεφτά για να παρακολουθήσει μαθήματα του ΜΙΤ1. Σήμερα, έρχονται διαδικτυακά στο σπίτι του.
Σ’ αυτόν τον υπαρκτό εκδημοκρατισμό της γνώσης ορθώνονται τρεις γκρίνιες. Η μία είναι η άρνηση της τεχνολογίας, εξαιτίας των πιθανών κινδύνων που έχει η ανάπτυξή της. Ο Πολ Βιρίλιο, για παράδειγμα, έγραψε την «Πληροφοριακή Βόμβα». Είναι σίγουρος ότι η κοινωνία της γνώσης ενέχει κινδύνους, αλλά άγνωστους. Δεν τους ξέρει, αλλά...υπάρχουν. Η δεύτερη γκρίνια έχει να κάνει με τα «παιδάκια της Αφρικής». Το ακούμε για κάθε νέα τεχνολογία: «Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ 2, όταν τα παιδιά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;». Το επιχείρημα έχει εν μέρει λογική. Πραγματικά «τι να το κάνεις το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, αν δεν έχεις Αλτσχάιμερ;». Αν όμως αποκτήσεις, το πρώτο που ξεχνάς είναι τα «παιδάκια της Αφρικής». Η τρίτη γκρίνια έχει να κάνει με το διαβόητο «ψηφιακό χάσμα». Βέβαια, καμιά τεχνολογία, καμιά επιστημονική επανάσταση δεν διαχέεται αμέσως σε όλη την υφήλιο. Ο Γουτεμβέργιος τύπωσε την πρώτη Βίβλο το 1455· ωστόσο στην Ελλάδα η τυπογραφία ήρθε στις αρχές του 19ου αιώνα. Όσο για το τυπωμένο βιβλίο, ακόμη πασχίζουμε να γίνει κτήμα του ελληνικού λαού. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι η επανάσταση έγινε και ακόμη προχωρεί. Εξάλλου, αυτοί που μιλούν για ψηφιακό χάσμα στην Αφρική πρέπει να αναλογιστούν ποιο είναι το τυπογραφικό χάσμα του δυτικού κόσμου με την Αφρική.
Πολύ περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να μετέχουν ισότιμα στην κοινωνία της γνώσης και πλέον όχι μόνον ως αναγνώστες, αλλά και ως συγγραφείς. Στον κυβερνοχώρο, οικονομικά και τεχνολογικά, όλοι βρίσκονται στο ίδιο σημείο εκκίνησης. Στο διαδίκτυο, το άρθρο ενός δημοσιογράφου είναι εξίσου προσβάσιμο με το άρθρο ενός πιτσιρίκου. Δηλαδή, τα δίκτυα επικοινωνιών ισοπεδώνουν παλιές ιεραρχίες της βιομηχανικής κοινωνίας και απομένει να δούμε αν θα συνθέσουν νέες. Στον κυβερνοχώρο λειτουργεί καθένας σύμφωνα με τις ανάγκες του και τις δυνατότητές του. Αυτό όμως δημιουργεί έναν κατακερματισμό της εμπειρίας που τρομάζει πολλούς. Η κοινότητα χρειάζεται την κοινή εμπειρία για να είναι κοινότητα. Από την άλλη, όλη αυτή η πληθώρα διαθέσιμων πληροφοριών μετατρέπεται σε άγχος. «Πληροφοριακό άγχος» το ονομάζουν κάποιοι ψυχολόγοι: «να προλάβω να δω το ένα, να διαβάσω το άλλο, να μη χάσω το τρίτο, ώστε να μην είμαι εκτός θέματος και εκτός της κοινότητας όπου ζω και λειτουργώ». Αυτό το άγχος είναι λογικό να υπάρχει και να μεγεθύνεται, όσο μεγαλώνει το ποσό των πληροφοριών που όλοι έχουμε διαθέσιμες.
Όλα αυτά είναι πραγματικά, αλλά το ίδιο θα έλεγε κι ένας μοναχός του Μεσαίωνα βλέποντας την πλημμύρα των αιρετικών κειμένων που άρχισαν να βγαίνουν από τις τυπογραφικές μηχανές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πληροφορική επανάσταση είναι σε μετάβαση και κάθε επανάσταση σε μετάβαση διασπείρει σύγχυση. Το παλιό δεν έχει πεθάνει και το καινούριο δεν έχει γεννηθεί.
Πάσχος Μανδραβέλης. Από τον ημερήσιο τύπο (διασκευή).
1. ΜΙΤ: Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης.
2. Αλτσχάιμερ: Νόσος με κυριότερο σύμπτωμα την απώλεια της μνήμης.
Ασκήσεις
A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε. (100-120 λέξεις)
Μονάδες 25
Β1. «Η κοινότητα χρειάζεται την κοινή εμπειρία για να είναι κοινότητα». Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 60 - 80 λέξεων το περιεχόμενο της παραπάνω περιόδου.
Μονάδες 10
Β2. α) Να αναφέρετε δύο τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου. («Σ’ αυτόν τον υπαρκτό [...] με την Αφρική»).
(Μονάδες 4)
β) Να βρείτε τη δομή της ίδιας παραγράφου.
(Μονάδες 3)
( Μονάδες 7
Β3. α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις παρακάτω περιπτώσεις:
«Πληροφοριακή Βόμβα»
«Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, όταν τα παιδιά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;»
«Πληροφοριακό άγχος»
(Μονάδες 3)
β) Να βρείτε στο κείμενο πέντε παραδείγματα μεταφορικής λειτουργίας της γλώσσας.
(Μονάδες 5)
Μονάδες 8
Β4. α) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
πιθανών, ξεχνάς, κατακερματισμό, μετατρέπεται, διασπείρει
(Μονάδες 5)
β) Να γράψετε από ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
υπαρκτό, άρνηση, σίγουρος, προσβάσιμο, λογικό.
(Μονάδες 5)
Μονάδες 10
Γ1. Ως ομιλητής σε ημερίδα που οργανώνει το σχολείο σου με θέμα τη χρήση του διαδικτύου, να αναπτύξεις τις απόψεις σου σχετικά με τις υπηρεσίες που προσφέρει το διαδίκτυο στη διάδοση της γνώσης, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτό να αξιοποιηθεί δημιουργικά στο πλαίσιο του σχολείου. (500-600 λέξεις)
Μονάδες 40
Σχολιασμός των θεμάτων
- Η επιλογή τού κειμένου δεν ήταν η καλύτερη δυνατή. Τα νοήματά του δεν είναι δυνατόν να αποδοθούν επαρκώς σε 100 - 120 λέξεις, διότι παρουσιάζει προβλήματα στο περιεχόμενό του στη δεύτερη παράγραφο. Έτσι, μπορεί ο μαθητής να παρουσιάσει στην περίληψή του τις τρεις ενστάσεις που διατυπώνονται για τον εκδημοκρατισμό της γνώσης μέσω του διαδικτύου, όμως είναι σχεδόν αδύνατο να αποδώσει και τις απόψεις τού συγγραφέα με τις οποίες τις αναιρεί. Αυτό συμβαίνει διότι στη δεύτερη ένσταση δεν είναι ξεκάθαρη η θέση τού συγγραφέα και ευρύτερα, αν ο μαθητής το επιχειρήσει, θα υπερβεί τον αριθμό των λέξεων που δίνονται για την περίληψη. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα : είναι δυνατόν στην περίληψη ενός κειμένου όπου ο συγγραφέας διατυπώνει τρεις ξένες απόψεις και ακόλουθα τις αναιρεί, μία προς μία, να μην υπάρχει η δυνατότητα να αναφερθούν τα επιχειρήματα τού συγγραφέα με τα οποία τις αναιρεί; Είναι θεμιτό λοιπόν να δοθεί ένα τέτοιο κείμενο σε μαθητές που γράφουν πανελλαδικές εξετάσεις ;
- Στην άσκηση ανάπτυξης παραγράφου (Β1) ζητήθηκε να αναπτυχθεί μια περίοδος λόγου του κειμένου, η οποία είναι εντελώς ξένη νοηματικά προς το θεματικό κέντρο τού υπόλοιπου κειμένου (διαδίκτυο και εκδημοκρατισμός της γνώσης), ενώ το νόημά της δεν είναι και ό,τι πιο οικείο γαι το μέσο μαθητή. Αυτό δεν είναι κάτι απαγορευτικό, είναι όμως θεμιτό; Καθώς το χωρίο που ζητείται να αναπτυχθεί δε συνομιλεί με το υπόλοιπο κείμενο, προκαλείται σύγχυση στη σκέψη τού μαθητή. Πολλοί μαθητές αναφέρθηκαν στην έννοια των κοινών βιωμάτων και τη συσχέτισαν και με το διαδίκτυο, κάτι που δε θα πρέπει να εκληφθεί ως λάθος.
- Στους τρόπους ανάπτυξης παραγράφου ( Β2.α ) ο μόνος καθαρός και μη αμφισβητήσιμος τρόπος είναι η ανάπτυξη με παραδείγματα. Οι άλλοι δύο που δίνονται ως ορθή απάντηση από την κεντρική επιτροπή εξετάσεων ( διαίρεση, σύγκριση - αντίθεση) είναι προβληματικοί. Γι’ αυτό πολλοί μαθητές, αφού δεν μπόρεσαν να εντοπίσουν κανένα άλλο τρόπο πέρα από τον τρόπο ανάπτυξης με παραδείγματα, στράφηκαν - λανθασμένα - σε άλλους τρόπους ανάπτυξης που όμως δεν υφίστανται ( αιτιολόγηση ή αίτιο αποτέλεσμα ).
- Οι υπόλοιπες ασκήσεις θεωρίας καθώς και οι λεξιλογικές ασκήσεις ήταν σαφείς, κατανοητές, χωρίς κανένα περιθώριο παρερμηνείας.
- Το θέμα της έκθεσης (Γ1) ήταν με σαφήνεια διατυπωμένο και κοντά στις προσλαμβάνουσες παραστάσεις των μαθητών.
Απαντήσεις
Α1. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη συμβολή τού διαδικτύου στον εκδημοκρατισμό τής γνώσης, απαντώντας σε τρεις σχετικές ενστάσεις. Αρχικά, υποστηρίζει ότι διευρύνθηκε η δυνατότητα πρόσβασης στη γνώση και ακόλουθα αναιρεί τις ενστάσεις για τον εκδημοκρατισμό της. Αυτές αφορούν τους πιθανούς κινδύνους από τη χρήση τής τεχνολογίας, τη σκοπιμότητα τής τεχνολογικής εξέλιξης, ενώ υπάρχουν σοβαρότερα προβλήματα, όπως η φτώχια και, τέλος, την ύπαρξη ψηφιακών ανισοτήτων. Υποστηρίζει ότι περισσότεροι άνθρωποι συμμετέχουν σήμερα ισότιμα στην ψηφιακή κοινωνία και ότι αίρονται παλαιότερες ιεραρχίες, όμως η δυνατότητα άπειρων επιλογών στο διαδίκτυο οδηγεί σε ανυπαρξία κοινών βιωμάτων, γεγονός που απειλεί το πνεύμα τής κοινότητας, ενώ ο κυκεώνας των πληροφοριών προκαλεί άγχος. Κλείνει λέγοντας ότι η επανάσταση της πληροφορικής βρίσκεται σε μεταβατικό στάδιο και λογικό είναι να προκαλεί σύγχυση. (120 λέξεις)
Β1. Η κοινότητα χρειάζεται την κοινή εμπειρία για να είναι κοινότητα
Υλικό για την απάντηση
Σε μια κοινωνία οι άνθρωποι χρειάζονται στοιχεία που να αποτελούν ενοποιητικό παράγοντα, να τους συνδέουν. Αυτά είναι οι κοινές εμπειρίες.
Κοινή εμπειρία : κοινά βιώματα, κοινές αξίες, συνειδητοποίηση κοινών όρων ζωής, κοινών προβλημάτων, κοινών επιδιώξεων, στόχων.
Την κοινή εμπειρία ενισχύει η κοινή παιδεία, η κοινή πληροφόρηση, η σύνδεση με την παράδοση.
Τέλος, θα μπορούσε να υπάρξει αναφορά και στο διαδίκτυο, σε σχέση με τα κοινά βιώματα.
Τέλος, θα μπορούσε να υπάρξει αναφορά και στο διαδίκτυο, σε σχέση με τα κοινά βιώματα.
Β2. Α) Δύο τρόποι ανάπτυξης παραγράφου : Δόθηκε επίσημα ως απάντηση : παραδείγματα, διαίρεση, σύγκριση - αντίθεση
Β3. α) «Πληροφοριακή βόμβα» : τίτλος βιβλίου
«Τι να το κάνω… για τον πυρετό» : μεταφορά σε ευθύ λόγο αυτούσιων των λόγων κάποιου
«Πληροφοριακό άγχος» : όρος της ψυχολογίας
β) ορθώνονται τρεις γκρίνιες, ψηφιακό χάσμα, ισοπεδώνουν παλιές ιεραρχίες, πλημμύρα αιρετικών κειμένων, διασπείρει σύγχυση
Β4. Α) πιθανών : ενδεχόμενων
Ξεχνάς: λησμονείς
Κατακερματισμό : πολυδιάσπαση
Μετατρέπεται : μεταβάλλεται
Διασπείρει : διαχέει, σκορπίζει
Β) υπαρκτό : ανύπαρκτο
Άρνηση : κατάφαση
Σίγουρος : επιφυλακτικός, αβέβαιος
Προσβάσιμο : απρόσιτο, απροσπέλαστο
Λογικό : παράλογο
Γ1.
Α Ζητούμενο :
Να αναπτύξεις τις απόψεις σου σχετικά με τις υπηρεσίες που προσφέρει το διαδίκτυο στη διάδοση της γνώσης
Το ζητούμενο εστιάζει στη θετική όψη του διαδικτύου, όσον αφορά τη διάδοση της γνώσης. Ωστόσο, θα μπορούσε να αναφερθεί συνοπτικά στο τέλος της απάντησης ότι το διαδίκτυο αναμφισβήτητα προσφέρει υπηρεσίες στη διάδοση πληροφοριών, όχι όμως πάντα και στη διάδοση της γνώσης, αφού η πληροφόρηση που παρέχει δεν είναι, για παράδειγμα, πάντα έγκυρη και αντικειμενική. Ας μην ξεχνάμε ότι το θέμα γράφει : " να αναπτύξεις τις απόψεις σου σχετικά με τις υπηρεσίες που προσφέρει το διαδίκτυο στη διάδοση της γνώσης" Δικαιούται λοιπόν ένας μαθητής, στο πλαίσιο της άποψής του για το διαδίκτυο, να παραθέσει και τις επιφυλάξεις του για τις υπηρεσίες που προσφέρει;
Το ζητούμενο εστιάζει στη θετική όψη του διαδικτύου, όσον αφορά τη διάδοση της γνώσης. Ωστόσο, θα μπορούσε να αναφερθεί συνοπτικά στο τέλος της απάντησης ότι το διαδίκτυο αναμφισβήτητα προσφέρει υπηρεσίες στη διάδοση πληροφοριών, όχι όμως πάντα και στη διάδοση της γνώσης, αφού η πληροφόρηση που παρέχει δεν είναι, για παράδειγμα, πάντα έγκυρη και αντικειμενική. Ας μην ξεχνάμε ότι το θέμα γράφει : " να αναπτύξεις τις απόψεις σου σχετικά με τις υπηρεσίες που προσφέρει το διαδίκτυο στη διάδοση της γνώσης" Δικαιούται λοιπόν ένας μαθητής, στο πλαίσιο της άποψής του για το διαδίκτυο, να παραθέσει και τις επιφυλάξεις του για τις υπηρεσίες που προσφέρει;
1η παράγραφος : ενημέρωση για ποικίλου είδους θέματα τοπικού, εθνικού ή διεθνούς ενδιαφέροντος
[ Η γνώση που προσφέρει το διαδίκτυο αφορά την τρέχουσα επικαιρότητα, επιστημονικά θέματα, επαγγελματικά ζητήματα, πολιτιστικά, την τηλεκπαίδευση κ.ά
Τα χαρακτηριστικά της προσφερόμενης γνώσης : ευχερής πρόσβαση, άμεση διάδοση, αναζήτηση με προσωπικά κριτήρια, οικουμενική διάσταση, μηδαμινό κόστος.
Πηγές ενημέρωσης στο διαδίκτυο : Ενημέρωση από τις ιστοσελίδες ιδιωτών, εταιρειών, κρατικών ή ιδιωτικών μ.μ.ε, επιστημονικών και κοινωνικών φορέων, εκπαιδευτικών και μορφωτικών ιδρυμάτων, κρατικών υπηρεσιών, κ.ά ]
2η Παράγραφος : διάδοση της γνώσης μέσα από το δημόσιο διάλογο, την ανταλλαγή απόψεων, την επικοινωνία των ατόμων, των πολιτών, των επιστημόνων (ιστολόγια, διαδικτυακά φόρουμ, ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης).
3η. Παράγραφος : το διαδίκτυο βοηθά στη διάδοση της γνώσης. Ωστόσο η πληροφόρηση που προσφέρει δεν μετουσιώνεται πάντα σε γνώση. Μια πρώτη ένσταση αφορά το βαθμό τής εγκυρότητας και της αντικειμενικότητας τής διαδικτυακής πληροφορίας, ακόμη και της επιστημονικής, από τη στιγμή που δεν υπάρχει έλεγχος και ο καθένας δημοσιεύει ό,τι θέλει. Μια άλλη συνδέεται με την υπερπληροφόρηση η οποία δεν οδηγεί τελικά στη γνώση, αλλά ορισμένες φορές σε σύγχυση. Η υπερβολική συσσώρευση κατακερματισμένων διαδικτυακών πληροφοριών δεν είναι δημιουργική και καταντά αποπροσανατολιστική μερικές φορές.
Β ζητούμενο : Tρόποι με τους οποίους μπορεί αυτό [ το διαδίκτυο] να αξιοποιηθεί δημιουργικά στο πλαίσιο του σχολείου
1η Παράγραφος : πιο ενδιαφέρον, ελκυστικό, και κατανοητό μάθημα με την αξιοποίηση από τον εκπαιδευτικό υλικού από το διαδίκτυο.
2η Παράγραφος : άμεση πρόσβαση τού μαθητή στη γνώση. Αναζήτηση υλικού, σύνθεση εργασιών. Μαθητική αυτενέργεια.
3η Παράγραφος : Επικοινωνία μαθητών στο πλαίσιο εκπαιδευτικών προγραμμάτων
Όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν ότι θα υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές στα σχολεία μας, ότι οι εκπαιδευτικοί θα είναι επαρκώς επιμορφωμένοι σε θέματα χειρισμού των νέων τεχνολογικών μέσων καθώς και σε θέματα διδακτικής μεθοδολογίας και παιδαγωγικής που αφορούν τη χρήση των υπολογιστών. Μόνο έτσι το διαδίκτυο και οι υπολογιστές ευρύτερα θα αξιοποιηθούν προς όφελος του μαθητή.
Κώστας Ζακυνθινός
Φιλόλογος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου