Άσκηση συνωνύμων στο τέλος του κειμένου
Η μη ανάμειξη της κυβέρνησης στα εσωτερικά της δημόσιας τηλεόρασης θα αποτελούσε επίδειξη πολιτικού πολιτισμού.
Η πολιτική και ο πολιτισμός είναι από τη μια αυτόνομα, από την άλλη αλληλένδετα φαινόμενα. Αυτό εκφράζεται και στη σχέση μεταξύ της τηλεόρασης, ως βασικής παραγωγού καθημερινής κουλτούρας, με τους πολιτικούς «παίκτες». Η εκατέρωθεν διείσδυσή τους είναι απεριόριστη. Ωστόσο οι ρόλοι τους παραμένουν διακριτοί.
Οι πολιτικοί καθορίζουν το πλαίσιο λειτουργίας των καναλιών, τα κανάλια επηρεάζουν συστηματικά τα πολιτικά δρώμενα. Αν και φαινομενικά αταίριαστο, το ζευγάρι αυτό παραμένει αιώνια αχώριστο.
Η σχέση αυτή αλλάζει βέβαια με τον καιρό. Ενώ παλαιότερα τα κανάλια έπαιζαν υποδεέστερο ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, σήμερα, την εποχή της τηλε-δημοκρατίας, ο ρόλος τους είναι πρωταγωνιστικός.[...]
Μόνο που η τηλεόραση δεν έχει το κύρος των έντυπων μέσων. Και αυτό επειδή δεν διαθέτει «ηρωικό» παρελθόν. Οι εφημερίδες και τα περιοδικά είναι, ως γνωστόν, απότοκα του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού από τον 18ο αιώνα. Η γέννησή τους ήταν το αποτέλεσμα της δημιουργίας της σύγχρονης «δημοσιότητας» - έτσι όπως την περιγράφει ο Γιούργκεν Χάμπερμας - στα καφενεία και στα σαλόνια της αστικής τάξης, όπου η αρχικά φιλολογική κουβέντα επεκτάθηκε στην πολιτική και αποτυπώθηκε κατόπιν στο δημοσιογραφικό χαρτί. Σ’ αυτήν την περίοδο και ως την έκρηξη της Γαλλικής Επανάστασης τα έντυπα αναδείχθηκαν στο αντίπαλον δέος του κράτους, ήτοι στην τέταρτη εξουσία, δίπλα στην εκτελεστική, τη νομοθετική και τη δικαστική.
Η κατάσταση αυτή δεν κράτησε βέβαια πολύ. Μετά την Επανάσταση οι αξίες ανατράπηκαν. Πολλά έντυπα έγιναν εμπορικά μέσα. Οι κάτοχοί τους, ως τότε πολέμιοι του φεουδαρχισμού, μεταβλήθηκαν σε φεουδάρχες νέου τύπου. Ο Τύπος έχασε την αθωότητά του. Το παζάρι με τους πολιτικούς έγινε καθημερινό φαινόμενο. Και αυτό γενικεύθηκε τον 20ό αιώνα και ως σήμερα με την επικράτηση των διεθνών εκδοτικών τραστ, που έχουν τη δύναμη και το συμφέρον είτε να τα κάνουν «πλακάκια» με τους πολιτικούς είτε να τους επιβάλλουν τις αξιώσεις τους. Παρ’’όλα αυτά η προγονική ιδέα της ανεξαρτησίας εξακολουθεί να ζει στον Τύπο. Αυτό εκφράζεται τόσο στα καταστατικά του κλάδου όσο και στην πρακτική ευάριθμων εκδοτών και ακόμη περισσότερων δημοσιογράφων. Η στάση τους είναι παραδειγματική - κουλτούρα της αντίστασης εναντίον των δολωμάτων της πολιτικής εξουσίας.
Αυτό δεν ισχύει στον ίδιο βαθμό για την τηλεόραση. Το μέσο αυτό εμφανίστηκε την περίοδο του Μεσοπολέμου, σε μια εποχή δηλαδή όπου είχε ήδη ολοκληρωθεί ο καπιταλιστικός μετασχηματισμός του μηχανισμού ενημέρωσης. Η τηλεόραση έγινε έτσι κατευθείαν εμπόρευμα. Η καθαυτή κουλτούρα της ήταν εξαρχής εκείνη της αγοράς. Αυτή κυριαρχεί και στην πολιτική των καναλιών, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες πολλών δημοσιογράφων να εφαρμόσουν τις κλασικές δημοσιογραφικές αρχές.
Η τηλεόραση δεν είναι βέβαια πάντα η ίδια. Ανάμεσα στην ιδιωτική και στην κρατική υπάρχει σοβαρή διαφορά. Η πρώτη αποτελεί χώρο ιδιωτικής εξουσίας, η δεύτερη «συλλογικής». Η διαφορά αυτή εξανεμίζεται ωστόσο από τη στιγμή που οι πολιτικοί «ιδιοποιούνται» την κρατική τηλεόραση, όπως στην Ελλάδα, - γίνεται δηλαδή ιδιωτικό κτήμα της κυβέρνησης και των κομμάτων.
Το αποτέλεσμα είναι ότι η θεσμική ανεξαρτησία, που ισχύει γενικά για τα μέσα ενημέρωσης, δεν βρίσκει εφαρμογή στον κρατικό τομέα. Η ΕΡΤ αποτελεί τσιφλίκι τής εκάστοτε κυβέρνησης· Το γεγονός ότι τελευταία παρεμβάλλεται και η Βουλή στο διορισμό του προέδρου της δεν σημαίνει πολλά. Τον τελευταίο λόγο σε όλα τα νευραλγικά θέματά της έχει πάντα ο αρμόδιος υπουργός.
Ωστόσο χωρίς θεσμική ανεξαρτησία ανεμπόδιστη παραγωγή πολιτισμού δεν γίνεται. Η κυβερνητική γραμμή λειτουργεί ως λογοκρισία στο χώρο της ενημέρωσης (αδιάφορο αν μέσω εντολών ή αυτολογοκρισίας), ενώ σε εκείνον της κουλτούρας πρυτανεύουν οι στόχοι και οι προσδοκίες του κυβερνώντος κόμματος. Το αποτέλεσμα είναι η απώλεια κάθε αξιοπιστίας. Και αυτή δεν πρόκειται να αποκατασταθεί όσο η ΕΡΤ δεν περνάει στην αντίπερα όχθη, δεν αντιμετωπίζει δηλαδή κριτικά την κυβέρνηση. Το αίτημα της ανεξαρτησίας του Τύπου δεν είναι καταγεγραμμένο μόνο στα μυαλά των δημοσιογράφων αλλά και στη συλλογική συνείδηση.
Μια τέτοια ανεξαρτησία θα άλλαζε ριζικά και τη σχέση ιδιωτικής - δημόσιας τηλεόρασης. Στην τελευταία η θέληση του εκδότη-ιδιοκτήτη αποτελεί απαράβατο όριο. Στη δημόσια τηλεόραση, αντίθετα, δεν υπάρχει τέτοιο «αφεντικό». Η απεξάρτηση θα επενεργούσε λοιπόν ως πλήρης «απελευθέρωση» του μέσου, δίνοντας για πρώτη φορά στους παραγωγούς τη δυνατότητα να δράσουν χωρίς φοβίες και καταναγκασμούς.
Η προϋπόθεση της απεξάρτησης είναι όμως η πλήρης απόσυρση του κράτους από τη δημόσια τηλεόραση και η παράδοσή της σε θεσμούς της κοινωνίας των πολιτών· που θα οργάνωναν ένα νέο μοντέλο δημοκρατικής διαχείρισης. Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα ήταν οικονομικά ανέξοδη, πολιτικά και πολιτισμικά όμως θα απέφερε τεράστιο κέρδος, αφού θα άνοιγε διάπλατα τις πόρτες της ελεύθερης πληροφόρησης και δημιουργίας. […]
Η δημιουργία ενός πραγματικά δημόσιου φορέα, που ανήκει επίσης στην κατηγορία των «ρεαλιστικών ουτοπιών», θα άλλαζε άρδην τον συσχετισμό πολιτικής - τηλεόρασης. Το 1: 0 θα μετατρεπόταν σε 1:1, σε σχέση ισοτιμίας. Η «ανιστόρητη» τηλεόραση θα έγραφε έτσι μια νέα σελίδα στην ιστορία του διαφωτισμού.
Τέτοιες μεταρρυθμίσεις δεν έρχονται φυσικά από μόνες τους. Χωρίς κινητοποίηση των ανθρώπων του κλάδου και παράλληλη υποστήριξη από την κοινωνία και ενός μέρους των πολιτικών δυνάμεων δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν. [ … ]
Νίκος Χειλάς
Δημοσιογράφος
Βήμα Ιδεών
Άσκηση
Να δώσετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία που έχουν στο κείμενο : ανάμειξη, συστηματικά, πρωταγωνιστικός, κύρος, ευάριθμων, ανεξαρτησία
5. όσο και στην πρακτική ευάριθμων εκδοτών και ακόμη περισσότερων δημοσιογράφων.
6. Μια τέτοια ανεξαρτησία θα άλλαζε ριζικά και τη σχέση ιδιωτικής - δημόσιας τηλεόρασης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου