Δευτέρα 10 Ιανουαρίου 2011

«Xορηγός» το κράτος










Άσκηση  στο  τέλος  του  κειμένου

"Είναι δυνατόν να αλλάξει το σύστημα συναλλαγής μεταξύ των οικονομικά ισχυρών και των πολιτικών;"



Οι νέες τεχνολογίες έχουν εντείνει την ανισορροπία δύναμης μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας με δύο βασικούς τρόπους. Ο πρώτος έχει να κάνει με την πρωτοφανή κινητικότητα του κεφαλαίου (χρηματιστικού και μη) που του δίνει τη δυνατότητα, όταν το κράτος προσπαθήσει να εφαρμόσει φιλολαϊκές πολιτικές, να μετακινείται σε χώρες όπου η εργασία είναι φτηνή και οι συνθήκες εργασίας πρωτόγονες. Ο δεύτερος τρόπος έχει να κάνει με τον κεντρικό ρόλο που παίζει η τηλεόραση στην εκλογική διαδικασία. Το πρόβλημα είναι γνωστό. Οι πολιτικοί έχουν όλο και περισσότερο την ανάγκη της τηλεόρασης για να εκλεγούν. Ο τηλεοπτικός χρόνος είναι πανάκριβος και οι υποψήφιοι που θέλουν να έχουν πιθανότητες επιτυχίας αναγκάζονται να ζητήσουν βοήθεια από τους οικονομικά ισχυρούς. Με αυτόν τον τρόπο το οικονομικά κεφάλαιο, λίγο-πολύ αυτόματα, αγοράζει πολιτικό κεφάλαιο. 


Βέβαια το φαινόμενο της συναλλαγής δεν είναι τωρινό. Είναι εγγενές σε όλες τις φιλελεύθερες καπιταλιστικές κοινωνίες. Σήμερα όμως αυτού του είδους οι πρακτικές έχουν πάρει τέτοιες διαστάσεις που υπονομεύουν σοβαρά τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς. Και αυτό όχι μόνο γιατί τα έξοδα της εκλογής/επανεκλογής των βουλευτών είναι τεράστια, αλλά και  γιατί οι πολιτικοί  σήμερα  είναι  λιγότερο εύποροι απ' ό,τι σε παλαιότερες εποχές. 


Περνώντας στις τωρινές εξελίξεις, το φαινόμενο Siemens δημιούργησε ένα κλίμα μέσα στο οποίο δεν είναι πια δυνατόν τα δύο μεγάλα κόμματα να προσποιούνται  πως  το πρόβλημα του μαύρου πολιτικού χρήματος είναι μόνο θέμα συγκεκριμένων ανυπόληπτων προσώπων και όχι δομικό χαρακτηριστικό του κομματικού συστήματος. Από τη στιγμή που τα εκλογικά και λειτουργικά έξοδα των κομμάτων είναι πολλαπλάσια των επίσημων εσόδων (κρατική επιχορήγηση, συνδρομές μελών κτλ.), οι πολιτικές ηγεσίες με την ατέρμονη υποκριτική ηθικολογία τους απλώς υποτιμούν τη νοημοσύνη του απλού πολίτη. Είναι βέβαια αλήθεια πως δεν είναι όλοι οι πολιτικοί ανυπόληπτοι. Είναι όμως επίσης αλήθεια πως όλοι οι πολιτικοί είναι στελέχη κομμάτων των οποίων η λειτουργία βασίζεται, εν μέρει τουλάχιστον, σε μαύρο χρήμα. Από αυτή τη σκοπιά όλος ο πολιτικός κόσμος, στον βαθμό που δεν κάνει τίποτα για να αλλάξει τη σημερινή απαράδεκτη κατάσταση, έχει ένα μέρος ευθύνης. 


Είναι δυνατόν να αλλάξει το σύστημα συναλλαγής μεταξύ των οικονομικά ισχυρών και των πολιτικών; Με δεδομένο τον πελατειακό χαρακτήρα του πολιτικού μας συστήματος, το φαινόμενο των γενικευμένων υπόγειων συναλλαγών θα είναι για πολύ καιρό μαζί μας. Μπορεί όμως να αμβλυνθεί ο κυρίαρχος ρόλος που το μαύρο πολιτικό χρήμα παίζει στη χώρα μας. 


Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση των κομμάτων, νομίζω πως η κρατική χρηματοδότηση είναι προτιμότερη από την ιδιωτική. Γιατί στη δεύτερη περίπτωση, ακόμα και όταν έχουμε «άσπρο» και όχι μαύρο πολιτικό χρήμα, δηλαδή ακόμα και αν οι χορηγήσεις ιδιωτών και εταιρειών είναι φανερές και νόμιμες (όπως στις ΗΠΑ), ακόμα και σε αυτή την περίπτωση ο πλουτοκρατικός χαρακτήρας του συστήματος δεν αμβλύνεται. Τα όρια μέσα στα οποία μπορεί να συγκροτηθεί η κοινωνικο-οικονομική πολιτική ενός κόμματος είναι πολύ στενά. Είναι προφανές, για παράδειγμα, πως ένα κόμμα που στοχεύει στην αλλαγή της τωρινής ανισορροπίας ισχύος μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας θα έχει μεγάλη δυσκολία να βρει τους αναγκαίους πόρους για τη λειτουργία του. Πιο γενικά, επειδή συντηρητικά/κεντροδεξιά κόμματα (ως προς την κοινωνική πολιτική) τείνουν να έχουν υποστηρικτές που βρίσκονται στις υψηλές βαθμίδες της κοινωνικής πυραμίδας, το σύστημα της ιδιωτικής χρηματοδότησης εντείνει αντί να αμβλύνει τις ήδη υπάρχουσες κοινωνικές ανισότητες. 


Υπάρχει βέβαια και το επιχείρημα πως σε μερικές περιπτώσεις ένα προοδευτικό κόμμα μπορεί, μέσω της ιδιωτικής χρηματοδότησης, να συγκεντρώσει σημαντικούς πόρους απευθυνόμενο στο ευρύ κοινό. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ ο Ομπάμα, αντίθετα με τη Χίλαρι Κλίντον, δεν απευθύνθηκε για οικονομική βοήθεια μόνο ή κυρίως στο μεγάλο κεφάλαιο. Χρησιμοποιώντας στο έπακρο τις νέες τεχνολογίες (κυρίως το Διαδίκτυο) κατόρθωσε να κινητοποιήσει εκατοντάδες χιλιάδες δωρητές μικρής οικονομικής εμβέλειας. Αυτή όμως η στρατηγική, αν όχι για άλλους λόγους, δύσκολα μπορεί να πετύχει σε μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα που χαρακτηρίζεται από μεγάλο ψηφιακό αναλφαβητισμό. 


Πρέπει βέβαια να τονισθεί πως η κρατική χρηματοδότηση, για να είναι αποτελεσματική, πρέπει να αποκλείει το μείγμα κρατικών και ιδιωτικών χορηγήσεων, όπως αυτό λειτουργεί στη χώρα μας. Πιο συγκεκριμένα, πέρα από ένα καθορισμένο ποσό συνδρομών των μελών ενός κόμματος, κάθε άλλη ιδιωτική επιχορήγηση πρέπει να απαγορεύεται. 

Επιπλέον, μια άλλη βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της κρατικής χρηματοδότησης είναι ο αυστηρός έλεγχος των οικονομικών ενός κόμματος - όχι μόνο κατά τη διάρκεια των εκλογών αλλά σε συνεχή βάση. Και βεβαίως ο έλεγχος αυτός δεν μπορεί να γίνει ούτε από τα κόμματα (μέσω διακομματικών επιτροπών) ούτε από την κυβέρνηση. Για να αποφευχθεί το γνωστό σύνδρομο «Γιάννης κερνάει, Γιάννης πίνει», απαιτείται μια πραγματικά ανεξάρτητη αρχή. Μια αρχή που θα έχει τους υλικούς πόρους, το κατάλληλο τεχνικό προσωπικό και το κύρος να ελέγχει σε βάθος τα εκλογικά έξοδα, τους κομματικούς ισολογισμούς καθώς και το «πόθεν έσχες» των πολιτικών. 


Τέλος, μια άλλη βασική προϋπόθεση για την επιτυχία της κρατικής χρηματοδότησης είναι η αλλαγή του τωρινού εκλογικού συστήματος που, στις μεγάλες εκλογικές περιφέρειες, υποχρεώνει τους υποψηφίους να βρουν μεγάλα ποσά για την προβολή τους μέσω της τηλεόρασης και των άλλων ΜΜΕ. 


Έχουν οι πολιτικές ελίτ της χώρας τη βούληση ή/και τη δύναμη να προβούν στις παραπάνω ριζικές αλλαγές; Μάλλον όχι, αν λάβει κανείς υπόψη του τον συγκρουσιακό χαρακτήρα της ελληνικής πολιτικής κουλτούρας, την κομματικοκρατία, την καχεκτικότητα της κοινωνίας των πολιτών και την πρωτοφανή συγκέντρωση πλούτου, δύναμης και επιρροής στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας.

Νίκος   Μουζέλης
Ο κ. Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στη London School of Economics.
Εφημερίδα  το  Βήμα



Άσκηση
Να  επιλέξετε  τη  σωστή  απάντηση
  1. Με ποιους  τρόπους  αναπτύσσεται  η   πέμπτη   παράγραφος  του   κειμένου ( " Σε  ό,τι  αφορά ...  κοινωνικές  ανισότητες")
    Α. Με  παραδείγματα  και  αίτιο - αποτέλεσμα
    Β. Με  αιτιολόγηση  και  σύγκριση  αντίθεση
    Γ. Με αιτιολόγηση  και παραδείγματα
    Δ. Με   διαίρεση   και   σύγκριση  - αντίθεση
  2. Στην    πέμπτη   παράγραφο  του   κειμένου ( " Σε  ό,τι  αφορά ...  κοινωνικές  ανισότητες")  ο  κύριος  ρόπος  πειθούς  είναι  η  επίκληση  στη  λογική 
    Α. Σωστό
    Β. Λάθος
  3. Η έκτη  παράγραφος  του  κειμένου ("Υπάρχει  βέβαια... ψηφιακό  αναλφαβητισμό")  αναπτύσσεται  με :
    Α.  Αίτιο  - αποτέλεσμα
    Β. Παραδείγματα

Δεν υπάρχουν σχόλια: