Διαδραστική άσκηση στο τέλος του κειμένου
Βαθμός δυσκολίας του κειμένου : 1 2 3 4
Συντακτικά φαινόμενα : αντικείμενο, κατηγορηματική μετοχή
Κείμενο
Ἀλλὰ μὴν καὶ ὅσαι γε ἡδοναὶ πολλῶν κρατοῦσιν ἀνθρώπων͵ ποίας οἶδέ τις Ἀγησίλαον ἡττηθέντα; ὃς μέθης μὲν ἀποσχέσθαι ὁμοίως ᾤετο χρῆναι καὶ λαιμαργίας͵ σίτων δ΄ ὑπὲρ καιρὸν ὁμοίως [ὡς] καὶ ἁμαρτίας. Διμοιρίαν γε μὴν λαμβάνων ἐν ταῖς θοίναις οὐχ ὅπως ἀμφοτέραις ἐχρῆτο͵ ἀλλὰ διαπέμπων οὐδετέραν αὑτῷ κατέλειπε͵ νομίζων βασιλεῖ τοῦτο διπλασιασθῆναι οὐχὶ πλησμονῆς ἕνεκα͵ ἀλλ΄ ὅπως ἔχοι καὶ τούτῳ τιμᾶν εἴ τινα βούλοιτο. Οὐ μὴν ὕπνῳ γε δεσπότῃ ἀλλ΄ ἀρχομένῳ ὑπὸ τῶν πράξεων ἐχρῆτο͵ καὶ εὐνήν γε εἰ μὴ τῶν συνόντων φαυλοτάτην ἔχοι͵ αἰδούμενος οὐκ ἄδηλος ἦν· ἡγεῖτο γὰρ ἄρχοντι προσήκειν οὐ μαλακίᾳ ἀλλὰ καρτερίᾳ τῶν ἰδιωτῶν περιεῖναι. Τάδε μέντοι πλεονεκτῶν οὐκ ᾐσχύνετο͵ ἐν μὲν τῷ θέρει τοῦ ἡλίου͵ ἐν δὲ τῷ χειμῶνι τοῦ ψύχους· καὶ μὴν εἴ ποτε μοχθῆσαι στρατιᾷ συμβαίη͵ ἑκὼν ἐπόνει παρὰ τοὺς ἄλλους͵ νομίζων πάντα τὰ τοιαῦτα παραμυθίαν εἶναι τοῖς στρατιώταις. Ὡς δὲ συνελόντι εἰπεῖν͵ Ἀγησίλαος πονῶν μὲν ἠγάλλετο͵ ῥᾳστώνην δὲ πάμπαν οὐ προσίετο.
Ξενοφῶν, Ἀγησίλαος 5. 1 - 5. 3
Εισαγωγικό σημείωμα
Στο έργο του «Ἀγησίλαος» ο Ξενοφώντας εγκωμιάζει τον ομώνυμο Σπαρτιάτη βασιλιά, με τον οποίο συνδεόταν με προσωπική φιλία. Στο συγκεκριμένο χωρίο, περιγράφεται ο χαρακτήρας και η συμπεριφορά του.
Λεξιλόγιο
κρατέω - ῶ τινος : είμαι κυρίαρχος κάποιου, υπερισχύω κάποιου
οἶδα : γνωρίζω
ἡττάομαι- ῶμαι τινός : είμαι ασθενέστερος, κατώτερος από κάποιον
ἀπέχομαί τινος : απέχω, απομακρύνομαι από κάτι
οἴομαι και οἶμαι : νομίζω, θεωρώ
χρῆναι : χρή : πρέπει
λαιμαργία, ἡ : απληστία, λαιμαργία
ἁμαρτία, ἡ : αποτυχία, σφάλμα, αμαρτία
διμοιρία, ἡ : διπλό μερίδιο, διπλή μερίδα, διπλός μισθός
θοίνη, ἡ : δείπνο, συμπόσιο
οὐχ ὅπως … ἀλλὰ οὐδέ : όχι μόνο δεν αλλά και δεν
( συμπλεκτικοί παρατακτικοί σύνδεσμοι )
ἔχω + απαρέμφατο : μπορώ να + ρήμα
διαπέμπω : στέλνω εδώ και εκεί, στέλνω δια μέσου
καταλείπω + αιτιατική + δοτική : αφήνω σε κάποιον κάτι
αὑτῷ : ἑαυτῷ
πλησμονή, ἡ : χορτασμός, αφθονία
εὐνή, ἡ : κοίτη, κλίνη, κρεβάτι, κατοικία
οἱ συνόντες : οι οπαδοί, οι μαθητές, οι σύντροφοι
φαῦλος : μικρός, μηδαμινός, ευτελής, ανάξιος λόγου
ἡγέομαι -οῦμαι + ειδικό απαρέμφατο : νομίζω, θεωρώ ότι
οὐκ ἄδηλός εἰμι + κατηγορηματική μετοχή : φανερά + ρήμα, φαίνομαι ότι ..
αἰδέομαι - οῦμαι : σέβομαι, ντρέπομαι
μαλακία, ἡ : μαλθακότητα
ἰδιώτης - του (ὁ) : ο απλός πολίτης, αυτός που δε μετέχει σε δημόσια αξιώματα, ο απλός στρατιώτης, ο άνθρωπος του λαού, ο αδίδακτος, ο άπειρος, ο απαίδευτος, ο αμαθής
περίειμί τινος : υπερισχύω, υπερτερώ
αἰσχύνομαι + κατηγορηματική μετοχή : ντρέπομαι που κάνω κάτι, ντρέπομαι να …
πλεονεκτέω -ῶ τι : επιδιώκω να αυξήσω τη δύναμή μου, αποκτώ πλεονέκτημα
πλεονεκτέω -ῶ τινος : έχω μεγαλύτερο μερίδιο σε κάτι, μετέχω περισσότερο σε κάτι
ἑκὼν : με τη θέληση του
πονέω -ῶ : κουράζομαι, μοχθώ, αγωνίζομαι, υποφέρω
παραμυθία, ἡ : ενθάρρυνση, παρηγοριά, ανακούφιση , συζήτηση
Ὡς δὲ συνελόντι εἰπεῖν : με δυο λόγια
ἀγάλλομαι : χαίρομαι, καμαρώνω, καυχιέμαι
πάμπαν : ( επίρρημα ) : εντελώς, παντελώς
προσίεμαι : αποδέχομαι, δέχομαι, επιδοκιμάζω
Ανιχνευτικά ερωτήματα κατανόησης του κειμένου
Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του Αγησίλαου, όπως παρουσιάζονται στο κείμενο ;
Συντακτικές επισημάνσεις
ὅσαι γε ἡδοναὶ πολλῶν κρατοῦσιν ἀνθρώπων : δευτερεύουσα αναφορική πρόταση
ἀνθρώπων : αντικείμενο
ποίας : αντικείμενο στο «ἡττηθέντα»
ἡττηθέντα : κατηγορηματική μετοχή
ὃς μέθης μὲν ἀποσχέσθαι ὁμοίως ᾤετο χρῆναι καὶ λαιμαργίας : κύρια πρόταση
μέθης, λαιμαργίας : αντικείμενο στο «ἀποσχέσθαι»
ἀποσχέσθαι : τελικό απαρέμφατο σε θέση υποκειμένου στο «χρῆναι»
σίτων δ΄ ὑπὲρ καιρὸν ὁμοίως [ ἀποσχέσθαι ᾤετο χρῆναι ] : κύρια πρόταση
σίτων, ἁμαρτίας : αντικείμενο στο «ἀποσχέσθαι»
ὑπὲρ καιρὸν : εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει υπέρβαση μέτρου
ἀμφοτέραις : αντικείμενο στο «ἐχρῆτο»
οὐδετέραν, αὑτῷ : άμεσο και έμμεσο αντικείμενο στο «κατέλειπε»
πλησμονῆς ἕνεκα͵ ἀλλ΄ ὅπως ἔχοι καὶ τούτῳ τιμᾶν : ένας εμπρόθετος προσδιορισμός του τελικού αιτίου ( σκοπού) συνδέεται παρατακτικά με μια δευτερεύουσα τελική πρόταση (σχήμα παράλλαξης)
τούτῳ : δοτική του μέσου
ὕπνῳ : αντικείμενο στο «ἐχρῆτο»
δεσπότῃ ἀλλ΄ ἀρχομένῳ : κατηγορούμενα στο «ὕπνῳ»
ὑπὸ τῶν πράξεων : εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου
καὶ εὐνήν γε εἰ μὴ τῶν συνόντων φαυλοτάτην ἔχοι͵: δευτερεύουσα υποθετική πρόταση
τῶν συνόντων : επιθετική μετοχή σε θέση γενικής διαιρετικής
αἰδούμενος : κατηγορηματική μετοχή
ἄρχοντι : αναφορική μετοχή σε θέση δοτικής προσωπικής
περιεῖναι : τελικό απαρέμφατο σε θέση υποκειμένου στο «προσήκειν»
τῶν ἰδιωτῶν : αντικείμενο στο «περιεῖναι»
οὐ μαλακίᾳ ἀλλὰ καρτερίᾳ : δοτικές ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί της αναφοράς
Τάδε : σύστοιχο αντικείμενο στο «πλεονεκτῶν»
πλεονεκτῶν : κατηγορηματική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο του «οὐκ ᾐσχύνετο»
ἐν μὲν τῷ θέρει, ἐν δὲ τῷ χειμῶνι : εμπρόθετοι προσδιορισμοί του χρόνου
τοῦ ἡλίου, τοῦ ψύχους : αντικείμενο στο «πλεονεκτῶν»
μοχθῆσαι : τελικό απαρέμφατο σε θέση υποκειμένου στο «συμβαίη»
στρατιᾷ : δοτική προσωπική
ἑκὼν : επιρρηματικό κατηγορούμενο τρόπου
παρὰ τοὺς ἄλλους : εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει σύγκριση
παραμυθίαν : κατηγορούμενο
τοῖς στρατιώταις : δοτική αντικειμενική στο «παραμυθίαν»
Ὡς δὲ συνελόντι εἰπεῖν : απόλυτο απαρέμφατο
πονῶν μὲν : κατηγορηματική μετοχή
ῥᾳστώνην : αντικείμενο στο «οὐ προσίετο»
πάμπαν : επίρρημα ποσού
Μετάφραση
Αλλά όμως και όσες ηδονές εξουσιάζουν πολλούς ανθρώπους, από ποια γνωρίζει κάποιος ότι νικήθηκε ο Αγησίλαος ; Αυτός πίστευε ότι πρέπει κάποιος να απέχει από τη μέθη όπως και από τη λαιμαργία και από την υπερβολική τροφή όπως και από την αμαρτία. Όταν έπαιρνε διπλή μερίδα στα γεύματα, όχι μόνο δεν τις έτρωγε και τις δύο, αλλά μοιράζοντας τες δεν άφηνε καμιά για τον εαυτό του, θεωρώντας ότι δόθηκε διπλάσιο φαγητό στο βασιλιά όχι για να χορτάσει, αλλά για να μπορεί, αν το ήθελε, να τιμήσει κάποιον με αυτό. Ο ύπνος δεν τον εξουσίαζε, αλλά ήταν ο υπηρέτης των πράξεων του και αν βέβαια δεν είχε το χειρότερο κρεβάτι από όσους ήταν δίπλα του, ήταν φανερό ότι ντρεπόταν. Γιατί θεωρούσε ότι ταιριάζει στον ηγέτη να υπερέχει από τους απλούς πολίτες όχι στη μαλθακότητα αλλά στην αντοχή. Σ’ αυτά όμως δεν ντρεπόταν να έχει μεγαλύτερο μερίδιο, το καλοκαίρι δηλαδή στον ήλιο και το χειμώνα στο κρύο. Και όποτε τύχαινε το στράτευμα να κοπιάζει, κοπίαζε με τη θέλησή του περισσότερο από τους άλλους, πιστεύοντας ότι όλα τα παρόμοια αποτελούν παρηγοριά για τους στρατιώτες. Με δυο λόγια, ο Αγησίλαος ευχαριστιόταν να μοχθεί και αποστρεφόταν εντελώς τη ραστώνη.
Άσκηση
Αντιστοιχίστε τις δύο στήλες. Γράψτε το σωστό γράμμα στον κενό χώρο της αριστερής στήλης. Αφού απαντήσετε σε όλα, ελέγξτε τις απαντήσεις σας.
Πνευματικά Δικαιώματα : Κώστας Ζακυνθινός 2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου