Κυριακή 3 Οκτωβρίου 2010

Η διαμόρφωση της κοινής γνώμης









[...] Χωρίς να μπούμε σε λεπτομέρειες και ειδικότερα θέματα, μπορούμε να διακρίνουμε τη διαμόρφωση της Κοινής Γνώμης στα αυταρχικά, προσωποπαγή, τα ολοκληρωτικά και στα δημοκρατικά καθεστώτα. Στην πρώτη περίπτωση είναι δύσκολη κάθε συζήτηση για Κοινή Γνώμη με τη γνωστή έννοια, αφού καμιά άλλη γνώμη δεν υπολογίζεται ούτε θεωρείται σωστή παρά μονάχα του παντοδύναμου ηγέτη, που κυβερνά αυθαίρετα. Στη δεύτερη περίπτωση το θέμα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. [ …]
Διαφορετική παρουσιάζεται η κατάσταση στα δημοκρατικά καθεστώτα όπου, κατά τον Ντεβερζέ, η ενημέρωση του κοινού έχει μορφή «πλουραλιστική» δηλαδή πολυκεντρική, πολυδυναμική, ασκούμενη από πολλά κέντρα και πολλές δυνάμεις. Και εδώ όμως το κράτος δεν περιορίζεται σε ρόλο απλού θεατή, όπως  οραματίστηκαν πολλοί : μια ελεύθερη ανταλλαγή γνωμών και πληροφοριών.
Αλλά σ’ αυτήν την περίπτωση παρέχονται πολύ μεγαλύτερες ευκαιρίες σε μη κρατικούς οργανισμούς, σε ομάδες, σε οικονομικά συγκροτήματα σε συνδικάτα και συνεταιρισμούς να αναλάβουν τη μετάδοση και διάδοση απόψεων και πληροφοριών για τη διαμόρφωση της Κοινής Γνώμης. Ας μη σπεύσει όμως κανείς να σκεφθεί ότι με αυτόν τον τρόπο ακούονται και συζητιούνται διάφορες γνώμες, που άλλοτε συμφωνούν και άλλοτε διαφωνούν μεταξύ τους, άρα δίνεται η δυνατότητα στο κοινό να κρίνει και να επιλέξει την καλύτερη. Γιατί απλούστατα δεν εκφράζονται όλες οι γνώμες και απόψεις, που πιθανόν να έχουν δημιουργηθεί πάνω σ’ ένα θέμα, γιατί αυτό δεν είναι και δυνατό, αλλά και αυτές που παρουσιάζονται και τονίζονται δεν είναι, στο μεγαλύτερο μέρος τους, αντιπροσωπευτικές των κυριοτέρων τάσεων ενός κοινού, αλλά εκφράζουν αυτούς που χειρίζονται τα μέσα ενημέρωσης.
Αυτό σημαίνει ότι όσοι ρυθμίζουν τη λειτουργία ιδιωτικών σταθμών ραδιοφώνου και τηλεόρασης και την έκδοση εφημερίδων ή περιοδικών έχουν την ιδιότητα να επιλέξουν ποια είδηση πρέπει να τονισθεί, ποια να παρουσιασθεί ως ασήμαντη, ποια να μη γίνει καθόλου γνωστή. Ο Α. Σαβί γράφει ότι αυτές οι παρεκκλίσεις που συμβαίνουν στη λειτουργία της πληροφόρησης ακολουθούν ορισμένους γενικούς κανόνες , ο κυριότερος απ’ τους οποίους αναφέρεται στην εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων μέσω των παρεκκλίσεων. Ο Λέσκι παρατηρεί σχετικά: « Οι ειδήσεις καταλήγουν να γίνονται προπαγάνδα εφόσον το περιεχόμενο τους μπορεί να έχει πολιτική επιρροή και σε μια άνιση κοινωνία οι ειδήσεις ανακατασκευάζονται ώστε να κλείνουν προς το συμφέρον των κατόχων της οικονομικής εξουσίας».
 Ειδικά για τον τύπο, πρέπει να σημειωθεί ότι σήμερα ανήκει στο μεγαλύτερο μέρος του σε μεγάλα εργολαβικό – οικονομικά συγκροτήματα, τα οποία βέβαια ενδιαφέρονται κυρίως για τα συμφέροντα τους και  όχι για την ορθή ενημέρωση, όπως αρκετοί πιστεύουν. Όπως έχει σοφά γραφεί, «όταν η εφημερίδα είναι μια επιχείρηση, γιατί να θέλουμε να συμβάλει στην κοινωνική ηθικότητα περισσότερο από τις άλλες επιχειρήσεις;» Ο Ντεζερβέ υπενθυμίζει και το σημαντικό ρόλο που παίζουν οι καταχωρισμένες  διαφημίσεις, έτσι ώστε ο δημοκρατικός τύπος και η ραδιοτηλεόραση δεν έχουν πλέον ως αντικειμενικό σκοπό να ενημερώσουν το κοινό τους, αλλά να τους πείσουν να αγοράσουν το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό προϊόντων. [...]
Γενικά,   ως  τελικό συμπέρασμα από το όλο θέμα βγαίνει η διαπίστωση ότι στο σημερινό κόσμο η ενημέρωση και ο επηρεασμός του κοινού ρυθμίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τους κατόχους της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας  και, κατά συνέπεια, η γνώμη που τελικά θα επικρατήσει, απηχεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, τις απόψεις τους και εκφράζει τα συμφέροντα τους. Τα συμφέροντα, βέβαια, αυτά σε παρά πολλές περιπτώσεις συμβαίνει να συμπίπτουν και με τα συμφέροντα του συνόλου, σε άλλες όμως περιπτώσεις πιθανόν να είναι πολύ ή και τελείως αντίθετα. Εξάλλου, σύμφωνα με όσα εκτέθηκαν στο μικρό αυτό σημείωμα , είμαστε σε θέση να εννοήσουμε γιατί επιμένουν, αυτοί που θεωρούν την Κοινή Γνώμη ως γνώμη των λίγων που είναι ικανοί να την επιβάλλουν.
ΧΡΗΣΤΟΣ Η. ΧΑΛΑΖΙΑΣ
Από  το  διαδίκτυο


Δεν υπάρχουν σχόλια: