Κατανάλωση

[…]  Η νοοτροπία της βιομηχανίας μόδας έχει ξεφύγει από το στενό πλαίσιο της αμφίεσης. Για παράδειγμα, έχει μεταφερθεί στην αυτοκινητοβιομηχανία. Μια διαφήμιση ακριβής Γερμανικής εταιρείας αυτοκινήτων πριν από μερικά χρόνια έλεγε: «Είσαι αυτό που οδηγείς!» Πιο άμεσο μήνυμα δεν μπορούσε να μας στείλει! Το πρόβλημα, βέβαια, είναι ότι εάν όλοι πειστούν και όλοι αγοράσουν το εν λόγω προϊόν, τότε το διαφημιστικό μήνυμα αυτό-αναιρείται.

Η παραγωγή πολλών διαφορετικών μορφών του κάθε προϊόντος είναι απόρροια του ανταγωνισμού. Η κάθε εταιρεία προσπαθεί να μας πουλήσει κάτι το οποίο εμείς θα έχουμε την ψευδαίσθηση ότι είναι ειδικά φτιαγμένο για μας - ότι όχι μόνο μας εκφράζει αλλά και το ότι προβάλει στον υπόλοιπο κόσμο μια αρεστή εικόνα του ποιοι είμαστε. Μας βοηθάει να ξεχωρίζουμε από το πλήθος.

Όλα αυτά δεν είναι τίποτα άλλο από μια φυσιολογική εξέλιξη των κοινωνιών της αγοράς. Το ερώτημα βέβαια τίθεται: Είναι θετική ή αρνητική αυτή η εξέλιξη; Άλλη μια φορά οι απόψεις διίστανται. Υπάρχουν αυτοί που πιστεύουν ότι η πανσπερμία αγαθών και η αγωνιώδης προσπάθεια των παραγωγών να ικανοποιήσουν την κάθε μας προτίμηση, καλυτερεύουν τη ζωή μας. Ότι η κοινωνία γίνεται πιο πολύχρωμη και ενδιαφέρουσα, πιο ελεύθερη και ανεξάρτητη από τις αγκυλώσεις και προκαταλήψεις του παρελθόντος. Ότι ο καταναλωτισμός δεν προκαλείται από τα εμπορικά συμφέροντα των εταιρειών αλλά από τις συνεχώς εξελισσόμενες ανάγκες των ανθρώπων τις οποίες οι εταιρείες απλώς προσπαθούν να ικανοποιήσουν.

Παραδείγματος χάριν, όταν πολλά νέα παιδιά στην Αμερική (αλλά και αλλού) απέρριψαν τη βιομηχανία μόδας και επέλεξαν ένα πολύ απλό τύπο αμφίεσης με φαρδιά μονόχρωμα παντελόνια, απλά μπλουζάκια και καπελάκια του μπέϊζμπωλ (το λεγόμενο grunge), εταιρείες έσπευσαν να προσφέρουν τέτοιο ρουχισμό στην αγορά. Να λοιπόν πως ο καταναλωτισμός μπορεί να θεωρηθεί ένα σύστημα που απλώς αντικατοπτρίζει τις προτιμήσεις των αγοραστών.

Η αντίθετη άποψη ισχυρίζεται ότι ο καταναλωτισμός δεν ορίζεται από τη μαζική παραγωγή προϊόντων αλλά, και εδώ είναι ο κίνδυνος, από την μαζική παραγωγή προτιμήσεων. Ναι μεν παράγονται πολλά προϊόντα που φαινομενικά καλύπτουν ανάγκες (από τη στιγμή που αγοράζονται), αλλά για να γίνει αυτό έπρεπε πρώτα να μας γεμίσουν το κεφάλι (ή την ψυχή) με προτιμήσεις που δεν επιλέξαμε εμείς αλλά, αντίθετα, επέλεξαν άλλοι για εμάς με γνώμονα το δικό τους (και όχι το δικό μας) συμφέρον. Σύμφωνα με αυτή την άποψη πηγαίνουμε στα μαγαζιά σαν αγέλη και γυρνάμε σπίτι με αγαθά που ούτε τα χρειαζόμασταν ούτε τα θέλαμε πραγματικά.

Από  το  διαδίκτυο