Πέμπτη 16 Σεπτεμβρίου 2010

Καταναλωτική συμπεριφορά και ηθική












H καταναλωτική συμπεριφορά συνδυάζει στοιχεία από πολλές επιστήμες. Είναι ενδεικτικό ότι η τέχνη της διαφήμισης βασίζεται στις επιστημονικές αρχές της ψυχολογίας για να επινοήσει εκείνα τα μηνύματα που θα κατευθύνουν τις προτιμήσεις του καταναλωτή και θα χειραγωγήσουν τις επιθυμίες και τις ανάγκες του. Ο πολλαπλασιασμός των προσλαμβανομένων ερεθισμάτων μέσω του καταιγισμού των διαφημίσεων  υποβοηθήθηκε καταλυτικά με την έλευση της ιδιωτικής τηλεόρασης και πλέον με τις νέες επικοινωνιακές τεχνολογίες του διαδικτύου. Διέγειρε τις επιθυμίες του καθημερινού ανθρώπου, αύξησε το εύρος των αναγκών του και οδήγησε στο νέο μοντέλο της άκριτης και άκρατης καταναλωτικής κοινωνίας : ο άνθρωπος πλέον δεν καταναλώνει για να ζει, αλλά ζει για να καταναλώνει. 
Στο πλαίσιο αυτό, η  υπερκατανάλωση των ανεπτυγμένων χωρών συγκαταλέγεται στις βασικές αιτίες της φτώχιας του τρίτου κόσμου, με δεδομένο ότι πολλά από τα αγαθά που κατασπαταλούνται θα μπορούσαν να χορτάσουν, να ντύσουν και να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων εκεί.
Από αυτή  την άποψη,   η  υπερκατανάλωση στερείται ηθικής διάστασης και αλτρουιστικού περιεχομένου, αφού περιστρέφεται γύρω από εγωιστικές διεργασίες αυτοϊκανοποίησης που αποδυναμώνουν ή και αγνοούν τη διαλεκτική των σχέσεων του ατόμου με τα άλλα άτομα γύρω του, αλλά και με το περιβάλλον. 
Η πλειονότητα των πολιτών - καταναλωτών, εξάλλου, δεν προβαίνει συνήθως σε "ηθικές" αγορές, δηλαδή σε αγορές που στέλνουν συμβολικά το μήνυμα προς τις επιχειρήσεις για το σεβασμό του περιβάλλοντος, είτε διότι οι ενημερωτικοί δίαυλοι της κοινωνίας - η οικογένεια, το σχολείο, οι κρατικές υπηρεσίες, οι εθελοντικές οργανώσεις - δεν επαρκούν για να μεταδώσουν στο κοινωνικό υποσυνείδητο το μήνυμα περί "περιορισμένης κατανάλωσης", είτε διότι μπροστά στις συμβατικές υποχρεώσεις των κυβερνήσεων και των εταιρειών για την προστασία του περιβάλλοντος θεωρούν εαυτούς αναρμόδιους να φέρουν κατ΄ αναλογία το βάρος μιας τέτοιας ευθύνης.
Μανόλης Βουτυράκης
Από  το  διαδίκτυο

Δεν υπάρχουν σχόλια: