ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΤΕΤΑΡΤΗ 26 ΜΑÏΟΥ 2010
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
Διδαγμένο κείμενο
Ἀριστοτέλους Ἠθικά Νικομάχεια Β 6, 12-16
Ἡ δ’ ἀρετὴ περὶ πάθη καὶ πράξεις ἐστίν, ἐν οἷς ἡ μὲν ὑπερβολὴ ἁμαρτάνεται καὶ ψέγεται καὶ ἡ ἔλλειψις, τὸ δὲ μέσον ἐπαινεῖται καὶ κατορθοῦται· ταῦτα δ’ ἄμφω τῆς ἀρετῆς. Μεσότης τις ἄρα ἐστὶν ἡ ἀρετή, στοχαστική γε οὖσα τοῦ μέσου. Ἔτι τὸ μὲν ἁμαρτάνειν πολλαχῶς ἔστιν (τὸ γὰρ κακὸν τοῦ ἀπείρου, ὡς οἱ Πυθαγόρειοι εἴκαζον, τὸ δ’ ἀγαθὸν τοῦ πεπερασμένου), τὸ δὲ κατορθοῦν μοναχῶς (διὸ καὶ τὸ μὲν ῥᾴδιον τὸ δὲ χαλεπὸν, ῥᾴδιον μὲν τὸ ἀποτυχεῖν τοῦ σκοποῦ, χαλεπὸν δὲ τὸ ἐπιτυχεῖν)· καὶ διὰ ταῦτ’ οὖν τῆς μὲν κακίας ἡ ὑπερβολὴ καὶ ἡ ἔλλειψις, τῆς δ’ ἀρετῆς ἡ μεσότης· ἐσθλοὶ μὲν γὰρ ἁπλῶς, παντοδαπῶς δὲ κακοί. Ἔστιν ἄρα ἡ ἀρετὴ ἕξις προαιρετική, ἐν μεσότητι οὖσα τῇ πρὸς ἡμᾶς, ὡρισμένῃ λόγῳ καὶ ᾧ ἂν ὁ φρόνιμος ὁρίσειεν. Μεσότης δὲ δύο κακιῶν, τῆς μὲν καθ’ ὑπερβολὴν τῆς δὲ κατ’ ἔλλειψιν· καὶ ἔτι τῷ τὰς μὲν ἐλλείπειν τὰς δ’ ὑπερβάλλειν τοῦ δέοντος ἔν τε τοῖς πάθεσι καὶ ἐν ταῖς πράξεσι, τὴν δ’ ἀρετὴν τὸ μέσον καὶ εὑρίσκειν καὶ αἱρεῖσθαι.
Α1. Από το κείμενο που σας δίνεται να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος: «Ἡ δ’ ἀρετὴ ... παντοδαπῶς δὲ κακοὶ.»
Μονάδες 10
Β1. Να εξηγήσετε πώς ο Αριστοτέλης αξιοποιώντας την άποψη των Πυθαγορείων και τον άγνωστης προέλευσης στίχο, που βρίσκονται στο κείμενο που σας δίνεται, καταλήγει στο συμπέρασμα «καὶ διὰ ταῦτ’ οὖν τῆς μὲν κακίας ἡ ὑπερβολὴ καὶ ἡ ἔλλειψις, τῆς δ’ ἀρετῆς ἡ μεσότης·».
Μονάδες 15
Β2. Να προσδιορίσετε και να σχολιάσετε νοηματικά τα χαρακτηριστικά της αρετής, όπως προκύπτουν από το απόσπασμα του κειμένου «Ἔστιν ἄρα ... ὁ φρόνιμος ὁρίσειεν».
Μονάδες 15
Β3. Ποιες απόψεις εξέφρασε ο Αριστοτέλης για την πόλη της Αθήνας και τους Αθηναίους, σύμφωνα με την παράδοση, λίγο πριν εγκαταλείψει την Αθήνα;
Μονάδες 10
Β4. Να βρείτε στο κείμενο που σας δίνεται μία ομόρριζη λέξη για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: σχέση, ανόρθωση, καθαίρεση, απάθεια, υπόλοιπο, διαβλητός, εικαστικός, ουσία, πρακτική, ραστώνη.
Μονάδες 10
Ξενοφῶντος Ἀπομνημονεύματα Βιβλίο Δ, κεφ. VIII, § 8-9
Εἰ δὲ βιώσομαι πλείω χρόνον, ἴσως ἀναγκαῖον ἔσται τὰ τοῦ γήρως ἐπιτελεῖσθαι καὶ ὁρᾶν τε καὶ ἀκούειν ἧττον καὶ διανοεῖσθαι χεῖρον καὶ δυσμαθέστερον ἀποβαίνειν καὶ ἐπιλησμονέστερον, καὶ ὧν πρότερον βελτίων ἦν, τούτων χείρω γίγνεσθαι· ἀλλὰ μὴν ταῦτά γε μὴ αἰσθανομένῳ μὲν ἀβίωτος ἂν εἴη ὁ βίος, αἰσθανόμενον δὲ πῶς οὐκ ἀνάγκη χεῖρόν τε καὶ ἀηδέστερον ζῆν; Ἀλλὰ μὴν εἴ γε ἀδίκως ἀποθανοῦμαι, τοῖς μὲν ἀδίκως ἐμὲ ἀποκτείνασιν αἰσχρὸν ἂν εἴη τοῦτο· εἰ γὰρ τὸ ἀδικεῖν αἰσχρόν ἐστι, πῶς οὐκ αἰσχρὸν καὶ τὸ ἀδίκως ὁτιοῦν ποιεῖν;
τὰ τοῦ γήρως ἐπιτελοῦμαι = υφίσταμαι τα βάρη του γήρατος
Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του κειμένου.
Μονάδες 20
Μετάφραση
Αν, βέβαια, ζήσω περισσότερο χρόνο, ίσως θα είναι αναπόφευκτο να υφίσταμαι τα βάρη του γήρατος, να βλέπω και να ακούω χειρότερα, να δουλεύει το μυαλό μου λιγότερο, να μαθαίνω δυσκολότερα και να ξεχνώ περισσότερο και, από όσους πρωτύτερα ήμουν καλύτερος, να γίνω χειρότερος. Αν, βέβαια, δεν τα αντιλαμβανόμουν αυτά, θα ήταν η ζωή μου ανυπόφορη, αντιθέτως, αν τα συνειδητοποιούσα, πως δε θα ήταν αναπόφευκτο να ζω χειρότερα και πιο δυσάρεστα ; Αλλά όμως αν, βέβαια, πεθάνω άδικα, αυτό θα είναι ντροπή γι’ αυτούς που άδικα με σκότωσαν . γιατί, αν είναι ντροπή να αδικεί κάποιος, πως δεν είναι ντροπή να πράττει άδικα οτιδήποτε ;
Αν, βέβαια, ζήσω περισσότερο χρόνο, ίσως θα είναι αναπόφευκτο να υφίσταμαι τα βάρη του γήρατος, να βλέπω και να ακούω χειρότερα, να δουλεύει το μυαλό μου λιγότερο, να μαθαίνω δυσκολότερα και να ξεχνώ περισσότερο και, από όσους πρωτύτερα ήμουν καλύτερος, να γίνω χειρότερος. Αν, βέβαια, δεν τα αντιλαμβανόμουν αυτά, θα ήταν η ζωή μου ανυπόφορη, αντιθέτως, αν τα συνειδητοποιούσα, πως δε θα ήταν αναπόφευκτο να ζω χειρότερα και πιο δυσάρεστα ; Αλλά όμως αν, βέβαια, πεθάνω άδικα, αυτό θα είναι ντροπή γι’ αυτούς που άδικα με σκότωσαν . γιατί, αν είναι ντροπή να αδικεί κάποιος, πως δεν είναι ντροπή να πράττει άδικα οτιδήποτε ;
πλείω : τη δοτική του πληθυντικού του αρσενικού γένους στον θετικό βαθμό. [ Πολλοῖς ]
γήρως : τη δοτική του ενικού. [ γήρᾳ ]
δυσμαθέστερον : την αιτιατική του ενικού του θηλυκού γένους στον θετικό βαθμό. [ δυσμαθῆ ]
ταῦτα : την αιτιατική του πληθυντικού στο αρσενικό γένος. [ τούτους ]
ἐμὲ : τη γενική πληθυντικού δευτέρου προσώπου. [ ὑμῶν ]
ὁρᾶν: : το τρίτο ενικό πρόσωπο παρατατικού στην ίδια φωνή. [ἑώρα ]
ἀποβαίνειν : το δεύτερο ενικό πρόσωπο προστακτικής αορίστου δευτέρου στην ίδια φωνή. [ ἀπόβηθι ]
γίγνεσθαι : το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο ευκτικής αορίστου δευτέρου. [γενοίμεθα ]
αἰσθανόμενον : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής
παρακειμένου στην ίδια φωνή. [ ᾒσθηνται ]
ἀδικεῖν : το απαρέμφατο αορίστου στην ίδια φωνή. [ἀδικῆσαι]
Μονάδες 10
Γ3α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων: ἐπιτελεῖσθαι, πρότερον, τούτων, ἀβίωτος, ἐμὲ, ὁτιοῦν.
(Μονάδες 6)
ἐπιτελεῖσθαι : τελικό απαρέμφατο σε θέση υποκειμένου στην απρόσωπη έκφραση « ἀναγκαῖον ἔσται »
πρότερον : επίρρημα του χρόνου, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα « ἦν»
τούτων : γενική συγκριτική στο «χείρω»
ἀβίωτος : κατηγορούμενο στο «ὁ βίος»
ἐμὲ : αντικείμενο στη μετοχή «τοῖς ἀποκτείνασιν»
ὁτιοῦν : σύστοιχο αντικείμενο στο « ποεῖν»
Γ3β. «ἀλλὰ μὴν ταῦτά γε μὴ αἰσθανομένῳ μὲν ἀβίωτος ἂν
εἴη ὁ βίος»: να αναγνωρίσετε τον λανθάνοντα υποθετικό λόγο και να τον αναλύσετε.
(Μονάδες 4)
Μονάδες 10
Ο Υποθετικός λόγος ανήκει στο είδος της απλής σκέψης του λέγοντος
Υπόθεση Απόδοση
μὴ αἰσθανομένῳ : ἀβίωτος ἂν εἴη ὁ βίος
Η υποθετική μετοχή αναλύεται σε υποθετική πρόταση :
Εἰ μή αἰσθανοίμην ή εἰ μή αἰσθάνοιτο ( τις )
Σχόλιο :
Τα θέματα των αρχαίων Ελληνικών ήταν αρκετά δύσκολα για το μέσο μαθητή.
o Η Β1 ήθελε να γνωρίζεις το συλλογισμό που υπάρχει στο σημείο αυτό. Είναι ο πιο δύσκολος συλλογισμός που υπάρχει σε όλο το βιβλίο του φιλοσοφικού λόγου.
o Οι Β2, Β3 και Β4 ήταν βατές
o Στο άγνωστο κείμενο, η μετάφραση του κειμένου [ Γ1] ήταν μέτριας δυσκολίας.
o Οι γραμματικές παρατηρήσεις [ Γ2] ήταν αρκετά δύσκολες. Οι περισσότεροι μαθητές έχασαν εδώ από 1 έως 4 μόρια.
o Οι συντακτικές παρατηρήσεις [ Γ3α ] ήταν αρκετά εύκολες, ενώ ο λανθάνων υποθετικός λόγος [ Γ3β] απευθυνόταν σε πολύ καλούς μαθητές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου