Η επιμόρφωση των ενηλίκων: Πανάκεια, πολυτέλεια ή ανάγκη;

Η συστηματική αξιοποίηση των δυνατοτήτων του ανθρώπινου παράγοντα αποτελεί, στο πλαίσιο ενός προγραμματισμού ανάπτυξης, καθοριστική προϋπόθεση κάθε κοινωνικής και πολιτισμικής εξέλιξης. Η ενασχόληση με θέματα που συνδέονται με καθοριστικές για το μέλλον επιλογές, παρά τον πλούτο των σχετικών προβληματισμών και ορισμένων δράσεων που υλοποιούνται, γίνεται διάσπαρτα χωρίς να επιχειρείται μια σφαιρική αντιμετώπιση, ειδικότερα κατά την τελευταία πενταετία. Με τις διαδικασίες επιμόρφωσης που απευθύνονται στους πολίτες πρέπει να επιδιώκεται η ανάπτυξη των δυνατοτήτων οι οποίες θα τους διευκολύνουν διαχρονικά να ενημερώνονται, να διευρύνουν τις γνώσεις τους και γενικά να είναι σε θέση να κατανοούν την εξέλιξη του περιβάλλοντος όπου ζουν και εργάζονται.

Η ανάπτυξη των δυνατοτήτων αυτών εξαρτάται βασικά από την ικανότητα ελέγχου και οργάνωσης της πληροφόρησης που δεχόμαστε. Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από το Διαδίκτυο, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τη συσσώρευση γνώσεων, ειδήσεων και μηνυμάτων προκύπτει ανάγκη κατάταξης αυτής της ύλης ώστε να χρησιμοποιούμε την πληροφόρηση αυτή στην καθημερινή μας ζωή, ανεξάρτητα από την καταγωγή, το μορφωτικό επίπεδο, το φύλο ή τον τόπο κατοικίας. Έτσι, οι διαδικασίες που καθιερώνονται συμβάλλουν και στη διεύρυνση της αντίληψης, της φαντασίας, στην ουσιαστικότερη αξιοποίηση  του ελεύθερου χρόνου, στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και κυρίως στην ανάπτυξη της κοινωνικής ευθύνης. Οι διαπιστώσεις αυτές έχουν ιδιαίτερη σημασία σε μια εποχή οικονομικών, κοινωνικών και οικονομικών κρίσεων, όπως η σημερινή. Η καθιέρωση ενός θεσμικού πλαισίου επιμορφωτικών διαδικασιών για τους πολίτες σε σύνδεση με την Παιδεία έχει πολλαπλές διαστάσεις.

Υπάρχει πρώτα μια νομική διάσταση, με την έννοια ότι η πολιτεία υποχρεούται να δημιουργήσει αυτές τις διαδικασίες, ακριβώς γιατί η εν λόγω επιμόρφωση είναι ένα συνταγματικό δικαίωμα που παρουσιάζεται και στις διεθνείς συνθήκες, όπου αναδεικνύεται η ισχύς των λεγομένων κοινωνικών δικαιωμάτων.

Υπάρχει κατόπιν η οικονομική διάσταση, με την έννοια ότι, στο πλαίσιο ενός προγραμματισμού ανάπτυξης, με τη διαρκή κατάρτιση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού επιτυγχάνονται η ευχερέστερη ένταξη των πολιτών στις βαθμίδες της παραγωγικής διαδικασίας, η αντιμετώπιση της τεχνολογικής εξάρτησης, η ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη και η ορθολογική οργάνωση της παραγωγής και της εργασίας. Σε κάθε περίπτωση δε, η δημιουργία ευκαιριών εκπαίδευσης και επιμόρφωσης για όλους τους πολίτες επιδρά στη διάρθρωση κατανομής του εισοδήματος και στη δικαιότερη ανακατανομή του εθνικού προϊόντος.

Υπάρχει επίσης μια κοινωνική διάσταση, ακριβώς γιατί οι μορφές εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των ενηλίκων αποτελούν ένα μέσο μείωσης των κοινωνικών ανισοτήτων, γιατί παρέχουν εκτός από γνώσεις και εμπειρίες μια δεύτερη ή και μια τρίτη ευκαιρία ενός επαγγελματικού αναπροσδιορισμού, πολύ δε περισσότερο σε μια εποχή κρίσης. Τέλος, υπάρχει μια ψυχολογική διάσταση. Οι γνώσεις που αποκτήθηκαν ανεξάρτητα από το μορφωτικό επίπεδο ή το επάγγελμα στις πρώτες περιόδους της ζωής μας δεν αρκούν στο να κατανοούμε τη ζώσα πραγματικότητα λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης. Δημιουργείται λοιπόν ένα χάσμα μεταξύ των τότε εφοδίων και της σημερινής εξέλιξης. Τούτο δε δημιουργεί προβλήματα κοινωνικής προσαρμογής. Οι εκπαιδευτικές διαδικασίες για τους ενηλίκους οδηγούν στη σμίκρυνση του χάσματος. [ ... ]

Από τον τύπο
Ιωάννης Μάνος