Η βία στα σχολεία

Τον  τελευταίο καιρό τα φαινόμενα της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία φαίνεται πως έχουν πάρει διαστάσεις, όπως διαπιστώνεται από περιστατικά που  φθάνουν  στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, από ανακοινώσεις σε ειδικές ημερίδες  συνέδρια και συναντήσεις και από την καθημερινή εμπειρία μας και επαφή μας  με τη σχολική πραγματικότητα. Όλοι έχουμε ακούσει ή παρακολουθήσει σε μέσα  ενημέρωσης πολύ κακές ειδήσεις και εικόνες αποτρόπαιης βίας στα σχολεία.

Στο   χώρο  της εκπαίδευσης εντείνεται το πρόβλημα, σύλλογοι εκπαιδευτικών στα σχολεία τους και σύλλογοι γονέων και κηδεμόνων εκφράζουν την ανησυχία τους, δημιουργούνται Δίκτυα για την αντιμετώπιση της βίας στα σχολεία, αυξάνονται οι  δημοσιεύσεις στον τύπο από εκπαιδευτικούς, ψυχολόγους και άλλους ειδικούς και παρατηρείται μια κινητικότητα σχετικά με το θέμα. Ο Συνήγορος του Παιδιού (  θεσμός  στην υπηρεσία του Συνηγόρου του Πολίτη), κατά τη διάρκεια των επισκέψεων  του στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης «διαπίστωσε την έντονη ανησυχία της εκπαιδευτικής κοινότητας και των μαθητών σχετικά με την εξάπλωση βίαιων συμπεριφορών ανάμεσα σε μαθητές». Το Υπουργείο Παιδείας, μετά  από έγγραφο του Συνηγόρου του Παιδιού, απέστειλε προς τις Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, τις περιφερειακές Διευθύνσεις εκπαίδευσης και σε όλα τα σχολεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης την εγκύκλιο Αρ, Πρωτ. 18890/Γ2/ 14 - 2011 με θέμα «Αποτύπωση καλών πρακτικών σχολικών μονάδων Δ.Ε. για την πρόληψη  και την  αντιμετώπιση της βίας και επιθετικότητας μεταξύ μαθητών».

Όλα αυτά δείχνουν πως το πρόβλημα εντείνεται και δεν πρέπει να εφησυχάζουμε.

 Ο  ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ με το σημείωμά του αυτό θέλει να συμβάλει στην αντιμετώπιση του  προβλήματος. Η βία, βέβαια, είναι ένα πολύ ευρύ κοινωνικό φαινόμενο με ποικίλα αίτια, πολλές μορφές και καταστρεπτικά αποτελέσματα, που έχουν αναλυθεί πάμπολλες φορές και δεν μπορούμε εδώ να επεκταθούμε. Ειδικότερα η βία των νέων έχει  να  κάνει με τα προβλήματα της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, του οικογενειακού περιβάλλοντος, της εφηβικής ηλικίας με την επιθετικότητα που συχνά την ακολουθεί, με ευρύτερα ψυχολογικά προβλήματα, με πρακτικές αυτοβεβαίωσης και ανάγκης για προβολή, αρχηγική τάση και επιβολή πάνω στους πιο αδύνατους και  πολλούς άλλους λόγους. Επιτείνεται από τα πολύ κακά παραδείγματα, από τις χιλιάδες σκληρές και συχνά αποτρόπαιες εικόνες που προβάλλονται από τις   διάφορες οθόνες και κεντρίζουν τον μιμητισμό και τις πιο σκοτεινές πλευρές της ανθρώπινης φύσης. Οι πολυποίκιλες κοινωνικές κρίσεις (οικονομικές, αξιών, ανθρώπινης επικοινωνίας) οξύνουν περισσότερο το πρόβλημα.

Η βία όπου κι αν εκδηλώνεται μπορεί να αφήσει αίμα, θύματα, τραύματα σωματικά και πολύ περισσότερο ψυχικά (κυρίως στους νέους) που κάποτε παραμένουν ανεπούλωτα σε όλη τη ζωή και σημαδεύουν ανεξίτηλα όποιους έχουν την ατυχία να τα υποστούν. Θέλοντας να βοηθήσουμε υποβάλλουμε κάποιες προτάσεις:

1. Η πολιτεία και το Υπουργείο Παιδείας να μην παραμείνουν στις εγκυκλίους αλλά να προχωρήσουν σε μέτρα για την αντιμετώπιση και των αιτίων που προκαλούν ή επιτείνουν τη βία. Τα Προγράμματα Σπουδών να κατευθύνονται προς την παροχή παιδείας και την ευρύτερη καλλιέργεια και μόρφωση των νέων και όχι στην απλή κατάρτιση και παροχή γνώσεων.

2. Οι κοινωνικοί φορείς (Περιφερειακές Διευθύνσεις, Δήμοι, Σύλλογοι κλπ) να συμβάλλουν με τη συνεργασία τους και την εκπόνηση σχετικών προγραμμάτων στη βελτίωση των συνθηκών ζωής και επικοινωνίας.

3. Στα σχολεία: α) να ενταθεί η άσκηση παιδαγωγικού έργου, αφού ο βασικός σκοπός του εκπαιδευτικού συστήματος είναι η διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων. Το «σχολείο φροντιστήριο» δεν μπορεί να προσφέρει κάτι το ουσιαστικό στους νέους και την κοινωνία.

β) Να αναπτυχθεί σε σωστές βάσεις η συνεργασία του σχολείου με τους γονείς, τους φορείς και τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο, ώστε με συχνή αλληλοενημέρωση και συντονισμένες ενέργειες να αντιμετωπίζονται και τα φαινόμενα βίας.

γ) Η παρουσία του εκπαιδευτικού κατά την εφημερία να είναι δημιουργική με διαρκή επικοινωνία με τους μαθητές, με καλή διάθεση, αγάπη και διακριτική εποπτεία.

δ) Να γίνει οργάνωση της σχολικής ζωής με ομάδες ενδιαφερόντων και πρωτοβουλιών, για διέξοδο της δυναμικότητας και των ικανοτήτων των μαθητών, ώστε να δίνεται η ευκαιρία έκφρασης, δημιουργίας και επικοινωνίας του σχολείου με τον κοινωνικό του περίγυρο. Αυτό, το πνεύμα συνεργασίας στην ομάδα και οι ευκαιρίες προς όλους, μπορεί να μειώσει δραστικά την εκδήλωση βίας.

ε) Επισημαίνουμε τον ιδιαίτερο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσουν oι φιλόλογοι καθηγητές στα σχολεία για την αντιμετώπιση του προβλήματος της βίας λόγω της φύσης των αντικειμένων διδασκαλίας που το θεσμικό πλαίσιο τους αναγνωρίζει πως πρέπει να αναλαμβάνουν (λογοτεχνία, γλώσσα, ιστορία, φιλοσοφία, ψυχολογία), μαθήματα τα οποία ασκούν ιδιαίτερη επίδραση στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων, στην καλλιέργεια της ευαισθησίας, την προώθηση του διαλόγου για την σε βάθος επικοινωνία των ανθρώπων και για την επίλυση των προβλημάτων τους.

Καλούμε την πολιτεία και όλους τους αρμόδιους να αναθέτουν όλα αυτά τα αντικείμενα διδασκαλίας στους φιλολόγους και τους φιλολόγους, κατά την καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική, να καθορίζουν έτσι τις επιλογές τους, όπου υπάρχουν περιθώρια, ώστε να καλλιεργείται στους μαθητές η ευαισθησία, η αγάπη προς τον άνθρωπο, η αποφυγή της βίας, η ειρηνική συνύπαρξη, η στροφή προς τη δημιουργία και όχι προς την καταστροφή.

Περιοδικό   Φιλόλογος  Τεύχος  154