Του Γιώργου Ρακκά
Το διαδίκτυο βρίσκεται στον πυρήνα της
παγκοσμιοποίησης που βιώνουμε σήμερα. Εάν όντως πορευόμαστε προς
την έλευση μιας νέας εποχής, τότε ο κυβερνοχώρος και η βιοτεχνολογία
είναι τα δύο πεδία που εκφράζουν στο μεγαλύτερο βαθμό τις νέες
τάσεις που την χαρακτηρίζουν. Ο κυβερνοχώρος κερδίζει σταδιακά
όλο και περισσότερο έδαφος μέσα στις κοινωνίες, πλαισιώνοντας όλο και περισσότερες
δραστηριότητες, από την εργασία και την εκπαίδευση μέχρι την ψυχαγωγία.
Το τεράστιο αυτό πεδίο ανταλλαγής
πληροφοριών σταδιακά αποκτά όλο και κεντρικότερο ρόλο στην οικονομία,
στην παραγωγή, στον πολιτισμό.
Οι συνθήκες μέσα στις οποίες λειτουργεί
το έχουν καταστήσει έναν αδιαμφισβήτητο παράγοντα μετασχηματισμού
των δομών και των σχέσεων των δυτικών κοινωνιών : Αφ’ ενός, προκειμένου
να λειτουργήσει, χρησιμοποιεί τα προϊόντα
της τελευταίας τεχνολογικής επανάστασης, γεγονός που το βοηθά να
διαμορφώσει νέες μεθόδους επικοινωνίας. Αφ’ ετέρου, μεταφέρει
τις κυρίαρχες αξίες του δυτικού κόσμου πάνω από σύνορα και πολιτιστικές
διαφορές, πράγμα που συμβάλλει καθοριστικά στη στερέωση της παγκόσμιας
ηγεμονίας του.
Αυτά τα δύο κυρίαρχα χαρακτηριστικά
επιδρούν σε μεγάλο βαθμό πάνω στη χρήση της γλώσσας μέσα στο διαδίκτυο.
Η ηγεμονία των δυτικών πολιτιστικών αξιών στους χώρους του ίντερνετ
σημαίνει κατ’ αρχάς την επικράτηση της αγγλικής ως της κύριας γλώσσας
επικοινωνίας μέσα στους δικτυακούς τόπους. Μολονότι πλέον οι μισοί
χρήστες του Internet δεν είναι αγγλόφωνοι, πράγμα που σημαίνει πως η μαζική
χρήση του διαδικτύου έπαψε πια να χαρακτηρίζει αποκλειστικά τις
αγγλοσαξονικές χώρες, οι περισσότερες ιστοσελίδες επιμένουν
στη χρήση της αγγλικής. Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο
πλήγμα στην πολιτιστική διαφορετικότητα. Εάν η παγκοσμιοποίηση
έχει και τη διάσταση της πολιτιστικής ομογενοποίησης, είναι σίγουρο πως ο
κυβερνοχώρος προσφέρει τις καλύτερες συνθήκες για την πραγματοποίηση
της τάσης αυτής. Και μέσα σε αυτές τις συνθήκες, πλήττεται πρώτα και κύρια
η γλώσσα από τη στιγμή που ο ρόλος της είναι σημαντικότατος στη συγκρότηση
μιας διακριτής πολιτιστικής ταυτότητας.
Πάντως, η αδιαμφισβήτητη κυριαρχία
των αγγλικών δεν είναι η μοναδική έκφραση της πολιτιστικής και συνεπώς
της γλωσσικής επιθετικότητας του Δυτικού πολιτισμού. Μέσα από το
διαδίκτυο πραγματοποιούνται και άλλες παράλληλες διαδικασίες αναδόμησης
των συλλογικών και των προσωπικών σχέσεων , που εν τέλει μετασχηματίζουν
τις μορφές της επικοινωνίας που τις πλαισιώνουν. Γνωρίζουμε πως, τουλάχιστον
σήμερα, η εμπορευματοποίηση κατέχει την κορυφαία θέση στην ιεράρχηση
των αξιών που πρεσβεύει ο δυτικός πολιτισμός. Τούτο σημαίνει εργαλειοποίηση
των ανθρώπινων σχέσεων, ποσοτικοποίηση των συνειδήσεων και των εμπειριών,
προκειμένου να μετασχηματιστούν σε εμπορεύσιμα αγαθά. Αυτή την
κατάσταση εκφράζει και το διαδίκτυο. Μια ολόκληρη αγορά έχει
συγκροτηθεί στο internet, προκειμένου να ικανοποιήσει τις πιο προσωπικές
ανθρώπινες ανάγκες, διακινώντας αγαθά που μέχρι πρότινος θεωρούνταν
καθολικά έξω-οικονομικά αγαθά. Υπάρχουν δικτυακοί τόποι που εμπορεύονται
την παρέα, την φιλία, τον έρωτα, για να καλύψουν τις ανάγκες που προκύπτουν
από το έλλειμμα της κοινωνικοποίησης που βασανίζει τις μητροπολιτικές
κοινωνίες.
Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, η
υποβάθμιση του περιεχομένου
των σχέσεων είναι αναπόφευκτη. Η γλώσσα αντικατοπτρίζει
την παθογένεια αυτή με το να γίνεται πιο φτωχή, με το να υπακούει αποκλειστικά
στο αίτημα της πρακτικότητας. Ίσως ακόμη, να έχει μετασχηματιστεί
σε “αριθμητική της επικοινωνίας” χάνοντας την πολυδιάστατη λειτουργία
της διότι οι σχέσεις που εκφράζει δεν
την τροφοδοτούν με τον
συναισθηματικό πλούτο και την συνειδησιακή φόρτιση που άλλοτε τις
διέκρινε. Εν τέλει, η τυραννία του πρακτικού λόγου αντικατοπτρίζει την τυραννία του κενού
που ασκούν οι αναγκαιότητες του κυρίαρχου δυτικού πολιτισμού πάνω
στις ανθρώπινες σχέσεις. Δεν αποτελεί ένα αυτονομημένο φαινόμενο
του παρόντος, ξεκομμένο από τις υπόλοιπες σχέσεις
που διαπερνούν τον πολιτισμό, την οικονομία, την πολιτική - ολόκληρη
τη σύγχρονη κοινωνία.
Περιοδικό Άρδην
Τεύχος 31
Διασκευασμένο κείμενο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου