Γεννημένοι ταξιδιώτες

Του Σάκη  Μαλαβάκη 

Μια «μανιώδης ώθηση» που είναι βαθιά ριζωμένη στο ανθρώπινο είδος, αποτελεί, σύμφωνα με τον βρετανό συγγραφέα ταξιδιωτικής λογοτεχνίας Μπρους Τσάτγουιν, τον πυρήνα του σύγχρονου νομαδισμού ή αλλιώς της τάσης μας να ταξιδεύουμε όλο και περισσότερο. Η διαρκής κινητικότητα που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο κόσμο επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό του. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, το 2011 οι τουρίστες σε παγκόσμιο επίπεδο ανήλθαν σχεδόν σε ένα δισεκατομμύριο, ενώ αυτή τη στιγμή οι άνθρωποι που ζουν έξω από την πατρίδα τους φτάνουν τα 200 εκατομμύρια. Αυτού του είδους η μαζική μετακίνηση αποτελεί αδιαμφισβήτητα βασικό χαρακτηριστικό της εποχής μας, όπως ακριβώς αποτελεί το Διαδίκτυο ή το παγκόσμιο εμπόριο. Και σίγουρα πολλές από τις συλλογικές προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει η παγκόσμια κοινότητα των ανθρώπων - αστικοποίηση, εξάντληση του περιβάλλοντος, ανεπάρκεια πόρων, μετανάστευση - σχετίζονται άμεσα με την κινητικότητά μας.

Τα ταξίδια αποτελούν κεντρικά σημεία αναφοράς των πολιτισμών μας. Οι πρωτόπλαστοι καταδικάστηκαν από τον Θεό σε μια διαρκή περιπλάνηση, ο Οδυσσέας υπήρξε ο κατεξοχήν νομάς του ευρωπαϊκού πολιτισμού, ενώ τα ταξίδια είναι κεντρικά και στα σκανδιναβικά έπη. Όμως, το ταξίδι όπως το αντιλαμβανόμαστε σήμερα, δεν έχει τίποτα κοινό με τις μυθολογικές αφηγήσεις του. Ενώ οι αρχετυπικοί ταξιδευτές ξεπηδούν μέσα από την αχλή του μύθου και περιφέρονται σε μέρη άγνωστα και μακρινά πραγματοποιώντας στην κυριολεξία ταξίδια επικά, εμείς σήμερα ή τουλάχιστον οι περισσότεροι από εμάς πραγματοποιούμε ταξίδια στατικά. Ταξίδια ρουτίνας, ο σκοπός των οποίων είναι περισσότερο η διασκέδαση παρά η ανακάλυψη, η ξεκούραση παρά η περιπέτεια, ταξίδια τα οποία μας μετατρέπουν όλους τους δυνητικούς ταξιδευτές σε γραφικούς και αδιάφορους τουρίστες. Τι είναι όμως αυτό που ουσιαστικά διαφοροποιεί αυτόν που πραγματοποιεί ένα ταξίδι από εκείνον που απλώς  κάνει τουρισμό;

Σύμφωνα με τον Ίλαν Στάβανς, καθηγητή Λογοτεχνίας στο Κολέγιο Αμχέρστ της Μασαχουσέτης, το ταξίδι αποτελεί μια αναζήτηση νοήματος πέρα από τα στενά όρια της προσωπικής μας ζωής, στις ζωές άλλων ανθρώπων. Αυτό που είναι απαραίτητο για να μπορέσει κάποιος να ταξιδέψει πραγματικά, είναι η ταπεινότητα (ή αλλιώς η δυνατότητα να προσεγγίσουμε τους άλλους), μια ποιότητα άγνωστη στους σημερινούς εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες που περιφέρονται ανά την υφήλιο. Αυτό που προσφέρει ο μοντέρνος τουρισμός δεν είναι μια υπόσχεση αλλαγής αλλά μια ευκαιρία να φύγουμε μακριά από το σπίτι μας και να επιστρέψουμε σε αυτό, ακριβώς όπως ήμασταν πριν.

Επαιρόμαστε για τη δυνατότητά μας να ταξιδεύουμε όποτε και όπου το επιθυμούμε, ενώ οι άνθρωποι που εκμεταλλεύονται αυτή τη δυνατότητα ανέρχονται σε εκατοντάδες χιλιάδες. Ωστόσο το ζήτημα έγκειται στο ότι δεν την αξιοποιούν. Είναι σίγουρο ότι τα ταξίδια μας δεν πρόκειται να ανακτήσουν τη σχεδόν μυθική διάσταση που είχαν στο μακρινό παρελθόν. Μπορούν όμως να γίνουν ξανά κατά κάποιον τρόπο ηρωικά. Αρκεί να αποδεχτούμε πως η ουσία του ταξιδιού δεν βρίσκεται στην ξεκούραση ή στη διασκέδαση, αλλά στην αναζήτηση - του εαυτού μας  και  των  άλλων.

Τα  Νέα. gr

11/07/2012