Σκοπός της διδασκαλίας δεν πρέπει να είναι τώρα ο σοφός άνθρωπος αλλά ο δημιουργικός

Του   Χρίστου   Τσολάκη

[...] Αυτό είναι το πρώτο που οφείλει να κατανοήσει ο δάσκαλος του μέλλοντος, για να σχεδιάσει τη διδασκαλία του. Κι ακόμη να κατανοήσει κάτι που δεν κατανόησαν οι πολιτείες ούτε του παρελθόντος ούτε του παρόντος. Να κατανοήσει ότι το κεφάλι του παιδιού δεν είναι δοχείο, για να το γεμίζουμε με γνώσεις είναι σπίρτο και εστία έτοιμη να πυρακτωθεί από τον σπινθήρα του δασκάλου. Τέτοιες θα είναι οι παράμετροι που θα προσδιορίσουν τη διδασκαλία του μέλλοντος –ποιοτικές. Η συσσώρευση και ο αλματώδης πολλαπλασιασμός των γνώσεων της εποχής μας δεν δαμάζονται πια με τους παραδοσιακούς διδακτικούς και μεθοδολογικούς τρόπους ούτε με την προσθήκη ολοένα και περισσότερων νέων μαθημάτων στα σχολικά προγράμματα, όπως εννοούν να κάνουν οι πολιτείες του κόσμου, και η δική μας. Κορέστηκαν τα αναλυτικά και τα ωρολόγια προγράμματα. Επήλθε το αδιαχώρητο δεν αντέχουν άλλα γνωστικά αντικείμενα. Λύγισαν τα προγράμματα σπουδών.

Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να σκεφτούμε από την αρχή, όπως θα μας έλεγε ο Μπρεχτ : Εκείνος που είπε Α  είναι υποχρεωμένος να πει Β, όταν διαπιστώνει ότι το Α ήταν λαθεμένο. Αλλά και αν ακόμη δεν ήταν λαθεμένο το Α, είμαστε εν τούτοις αναγκασμένοι να το αναιρέσουμε. Άλλωστε, η υπέρμετρη ποσότητα δεν τιθασεύεται παρά μόνον με την ποιότητα. Και η ποιότητα αυτή τη φορά λέγεται γύμναση πνεύματος και ψυχής. Δηλαδή είναι ανάγκη («Οι καιροί ου μενετοί») η διδασκαλία του μέλλοντος να γυμνάζει την ψυχή και το πνεύμα του μαθητή στην αντιμετώπιση γνωστικών, ηθικών, αισθητικών προβλημάτων.

 Ο homo sapiens, που εκφράζεται στο σχολείο με το σοφό παιδί έχει περάσει στη δύση της διαδρομής του. Περιθωριοποιήθηκε από την ίδια του τη σοφία, δηλαδή από τις ίδιες του τις γνώσεις.  Κι αυτό είναι ανάγκη να αντιληφθούμε εμείς οι δάσκαλοι και να αλλάξουμε τη φιλοσοφία μας. Σκοπός της διδασκαλίας δεν πρέπει να είναι τώρα ο σοφός άνθρωπος αλλά ο δημιουργικός, όταν μάλιστα αυτός ταυτίζεται με τον άνθρωπο της παιδείας, με τον άνθρωπο που μαθαίνει πώς να μαθαίνει, πώς να δαμάζει τη γνώση και πώς να τη χρησιμοποιεί για μια καινούργια και ωφέλιμη δημιουργία.

Σήμερα, όμως, η διδασκαλία είναι καταναλωτική και οδηγεί δάσκαλο και μαθητή στην απόκτηση γνώσεων που υπηρετούν την αγορά εργασίας. Μιαν αγορά η οποία διαμορφώθηκε έτσι ώστε να θεραπεύει τα συμφέροντα συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων. Αλλά δεν είναι αυτός ο σκοπός της διδασκαλίας. Σκοπός της είναι, το είπαμε, να ετοιμάσει τον άνθρωπο τον μορφωμένο / καλλιεργημένο / ευαίσθητο / υπεύθυνο, ο οποίος θα παρεμβαίνει διορθωτικά στα σημερινά δρώμενα που έχουν οδηγήσει στον νεοβαρβαρισμό. Και αυτό μελλοντικά θα καταστεί περισσότερο αναγκαίο, γιατί ο νεοβαρβαρισμός εκτραχύνεται με προεξάρχουσα σε βαρβαρότητα την πλανητάρχισσα δύναμη, η οποία ληστεύει εν ψυχρώ τους λαούς της γης καταπατώντας κάθε έννοια ιδιωτικού, δημοσίου και διεθνούς δικαίου και ευτελίζοντας τον άνθρωπο, την ανθρωπότητα και τον καθολικό τους προορισμό.

Αυτό αν δεν το κατανοήσουν οι σημερινές πολιτείες, και προπάντων οι σημερινοί δάσκαλοι, και δεν καταστήσουν τη διδασκαλία θεραπαινίδα παιδείας / μόρφωσης από θεραπαινίδα σκοπιμοτήτων της αγοράς εργασίας, που είναι σήμερα, «ουκ έσται παύλα κακών». Όσο μάλιστα μεθοδικότερη και συστηματικότερη και τεχνολογικότερη θα είναι μια τέτοια διδασκαλία, τόσο πιο επικίνδυνη τορπίλη θα αποτελεί στα ύφαλα της Εκπαίδευσης.