Mεταξύ δημοκρατίας και αυταρχισμού... Όμως για να μπει μια τάξη στο χάος, να περιοριστεί η αυθαιρεσία, η ασυδοσία, χρειάζεται πολιτική βούληση – όχι άλλοι νόμοι, άλλες ανεξάρτητες αρχές, άλλες εισαγγελικές παραγγελίες. Χρειάζεται παιδεία

Tης  Τασούλας   Καραϊσκάκη

Ότι ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, ειδικά αν είναι ανταγωνιστικό, μπορεί να αποκαλύψει τον χαρακτήρα των παικτών, είναι γνωστό σε όλους μας. Αλλά κι ότι μπορεί να καταμετρήσει τον βαθμό δημοκρατίας και την υπακοή στους νόμους σε μια χώρα, δεν θα το σκεφτόταν εύκολα κανείς. Έρευνα του Πανεπιστημίου του Νότιγχαμ, που παρουσίασε το περιοδικό Science και αναδημοσίευσε απογευματινή εφημερίδα, καταδεικνύει ακριβώς αυτό. Ότι πάνω στο παιχνίδι (εν προκειμένω, ένα επιτραπέζιο οικονομικού περιεχομένου) φαίνεται πόσο συνεργάσιμος, δημοκρατικός, ηθικός, αλληλέγγυος, νομοταγής είναι ένας λαός. Οι επιστήμονες έβαλαν φοιτητές από 15 χώρες να παίξουν, και εξήγαγαν τα εξής συγκλονιστικά συμπεράσματα: ότι οι παίκτες από χώρες με ισχυρούς δημοκρατικούς θεσμούς εργάζονται με μεγαλύτερη ευκολία για το κοινό καλό, ενώ αντίθετα η τάση για ιδιοτέλεια και εκδίκηση είναι πιο διαδεδομένη σε κοινωνίες που αδιαφορούν για τους νόμους. Τα συμπεράσματα για την Ελλάδα, αν δεν τα έχετε διαβάσει, σίγουρα τα φαντάζεστε. Φανήκαμε εγωιστές, μη συνεργάσιμοι, αντικοινωνικοί, ανίκανοι να αποδεχτούμε τις «ποινές» και έτοιμοι να πάρουμε με κάθε τρόπο το αίμα μας πίσω. 

Και αναρωτιέται κανείς: Αυτό άραγε οφείλεται στο ότι δεν ζήσαμε ποτέ σε μια αληθινά δημοκρατική κοινωνία ή ότι, αντίθετα, δεν μπορέσαμε ποτέ να φτιάξουμε μια τέτοια λόγω του φερόμενου ως εθνικού μας ελαττώματος, της ροπής μας προς τον διχασμό και τη διχόνοια; Υπάρχει πράγματι μια τέτοια ροπή ή η πατροπαράδοτη παράδοση της εγωπάθειας και της ιδιοτέλειας είναι ένας μύθος;

Η ελληνική ιστορία είναι γεμάτη τόσο από θλιβερές εσωτερικές διαμάχες, διχοστασίες και αλληλοσπαραγμούς, όσο και από παραδείγματα ομοψυχίας, αυτοθυσίας, κοινής πάλης. Δεν μοιάζει να είναι ζήτημα DNA λαού, αλλά οικονομικο – πολιτικο - κοινωνικών  συνθηκών. Μάλλον, πλήθος νοθεύσεις, παρασιωπήσεις, διαστρεβλώσεις οδήγησαν στον μύθο της μάστιγας του ελληνισμού, της διχόνοιας και της  τάσης  μας  για  αυτοκαταστροφή.

Διότι, πώς ν’ αναπτύξουμε (σήμερα) συνείδηση του πολίτη, πνεύμα συνεργασίας και αίσθημα ευθύνης για τη δημόσια περιουσία, σε ένα περιβάλλον όπου όλοι αυθαιρετούν; Τα πεζοδρόμια γίνονται καφενεία, οι ακτές νυχτερινά κέντρα, οι βιότοποι σκουπιδότοποι, τα δάση οικόπεδα. Παντού αναξιοκρατία και μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Πολιτικοί εριστικοί, βυζαντινολογούντες, κόμματα πελατειακά, χωρίς αρχές, προσωποπαγή, διοίκηση αθεράπευτα γραφειοκρατική, παιδεία παραπαίουσα, άνιση, πολιτικό σύστημα ανεύθυνο, μετεωριζόμενο ανάμεσα στη χαλαρότητα και τον αυταρχισμό, Τύπος κίτρινος, εμπρηστικός.

Η Ελλάδα έχασε πολλές φορές την ευκαιρία για έναν βαθύ εκσυγχρονισμό εξαιτίας των ξένων επεμβάσεων, της διαφθοράς ή της εθελοδουλίας της πολιτικής εξουσίας. Υπάρχουν όμως άφθονα αποθεματικά «κεφάλαια», πλουσιότατα «κοιτάσματα» πολιτισμού στο ελληνικό κοινωνικό «έδαφος». Και ευαισθησία υπάρχει, κάτω από το παχύ δέρμα του ατομισμού. Και συνείδηση, βαθιά μέσα στο υπνωμένο από τη λιγωτική ύλη, σώμα. Και ανθρωπιά, και αλληλεγγύη, και κατανόηση. Μια ανόθευτη έκκληση για βοήθεια και η ελληνική καρδιά ραγίζει. Η Ελλάδα μπορεί ν’ αλλάξει. Δραστικά. Να ξεθάψει τα πολιτικά και πολιτιστικά πρότυπα ήθους.

Όμως για να μπει μια τάξη στο χάος, να περιοριστεί η αυθαιρεσία, η ασυδοσία, χρειάζεται πολιτική βούληση – όχι άλλοι νόμοι, άλλες ανεξάρτητες αρχές, άλλες εισαγγελικές παραγγελίες. Χρειάζεται παιδεία – η μοναδική ελπίδα για αναγέννηση (και επιβίωση). Ο πεπαιδευμένος πολίτης είναι ψυχικά αρματωμένος, άρα νηφάλιος. Ασφαλής, άρα συνεργάσιμος. Γνώστης   των  ελλειμμάτων  και  των  ατελειών του, άρα δημοκράτης.

Εφημερίδα   Καθημερινή