Πέμπτη 19 Ιουλίου 2012

Τα Μ.Μ.Ε η πραγματικότητα και η εικόνα της

Μια παλιά κινέζικη ιστορία












Του  Μανώλη Ι.  Βιθυνού


Στα χρόνια τα παλιά, ένας μεγάλος Κινέζος αυτοκράτορας αποφάσισε να φτιάξει ένα μεγαλόπρεπο παλάτι καταπώς του ταίριαζε. Με τοίχους ψηλούς και αυλές και αμέτρητα δωμάτια και αίθουσες τελετών και κουζίνες και αποθήκες. Το αυτοκρατορικό υπνοδωμάτιο έβλεπε στη μεγάλη αυλή όπου χιλιάδες τριανταφυλλιές και γιασεμιά  και αμέτρητα λουλούδια άνθιζαν και γέμιζαν τον αγέρα με αρώματα μεθυστικά και τα μάτια με χρώματα πανέμορφα. Όμως η αυλή έκλεινε απέναντι μ' έναν τοίχο ψηλό. Φτιαγμένος με σκούρα κοκκινωπή πέτρα, χωρίς ανοίγματα, με μια σειρά οδοντωτές πολεμίστρες, φαινόταν σκληρός, βαρύς και μελαγχολικός. Κάθε φορά που το βλέμμα του έπεφτε στον τοίχο αυτό, μελαγχολούσε, έχανε το κέφι του και γκρίνιαζε αφόρητα. Τότε ο αρχιζωγράφος της αυλής τού πρότεινε να του ζωγραφίσει ένα τοπίο και να το γεμίσει με το γαλάζιο του ουρανού, το πράσινο των δέντρων, τα χρώματα των λουλουδιών και των πουλιών. Και ανάμεσά τους να του ζωγραφίσει έναν μεγαλόπρεπο καταρράκτη. Έτσι και έγινε. Ο αυτοκράτορας θαύμασε το πανέμορφο τοπίο πάνω στον τοίχο, ημέρωσε η ψυχή του και κάθε φορά που η ματιά του έπεφτε εκεί έμενε με τις ώρες να χαίρεται, να στοχάζεται, να γαληνεύει. 


Καλόκεφος ο αυτοκράτορας κάλεσε σε μια γιορτή κόσμο πολύ. Όλοι θαυμάσανε το ζωγραφισμένο τοπίο κι ανάμεσά τους στάθηκε ο γέρος δάσκαλος του. Κοίταξε μια- δυο φορές το ζωγραφισμένο τοπίο και χαμηλόφωνα παραπονέθηκε πως ο καταρράκτης κάνει πολύ θόρυβο και απορούσε πώς μπορούσε ο αυτοκράτορας να τον αντέχει ολημερίς κι ολονυχτίς. Από την ώρα εκείνη ο αυτοκράτορας άρχισε να ακούει το θόρυβο του καταρράκτη. Τη νύχτα δεν μπόρεσε να κοιμηθεί. Και την άλλη μέρα πρωί πρωί έβαλε τον αρχιζωγράφο να σβήσει τον καταρράκτη...

Στον πρόλογο του βιβλίου του «Η ζωή και ο θάνατος της εικόνας», ο Regis Debray αναφέρει μοναχά την κατάληξη της ιστορίας αυτής – ποιος   ξέρει πού και πώς την άκουσε... Και μετά, εντυπωσιασμένος, συγκρίνει τον Κινέζο αυτοκράτορα με τον μεγάλο Φλωρεντινό αρχιτέκτονα, τον Λέοντα-Μπατίστα Αλμπέρτι, που συμβούλευε: «Κάνει μεγάλο καλό σ' όσους έχουν πυρετό να βλέπουν ζωγραφιές που παρουσιάζουν βρύσες, ποτάμια και καταρράκτες. Αν κάποιος τη νύχτα δεν μπορεί να κοιμηθεί, ας αρχίζει να στοχάζεται πηγές κι ο ύπνος  θα 'ρθεί...» (στο ίδιο, σ. 9).

Σήμερα, τους μελαγχολικούς τοίχους μας σκεπάζουν τα «τοπία» της γαλάζιας οθόνης. Συχνά ο «θόρυβος» τους είναι αφόρητος και σε τρελαίνει. Άλλοτε πάλι μοιάζει νανούρισμα που γαληνεύει ή που κοιμίζει... Και σπάνια λόγος ανθρώπινος και τραγούδι που μιλά και τραγουδάει... […]

Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, η πραγματικότητα και η εικόνα της. Η πραγματικότητα της κοινωνίας αληθινή και δρώσα και η τεχνητή πραγματικότητα της, η «άλλη πραγματικότητα» μιας «άλλης κοινωνίας», τεχνητής, φανταστικής και ψεύτικης. Και η «εικόνα» της κι αυτή τεχνητή, φανταστική και ψεύτικη. Άλλοτε λίγο, άλλοτε περισσότερο, άλλοτε αποκλειστικά.
Όμως, δεν την απορρίπτουμε απερίσκεπτα. Κι αυτή ακόμη η «εικόνα», η τεχνητή, η φανταστική και η ψεύτικη, μπορεί να είναι χρήσιμη, μπορεί να είναι ενδιαφέρουσα, μπορεί να βοηθάει ώστε να γίνεται το μέτρο για την αληθινή ζωή και να την κάνει καλύτερη, απαλότερη, ευτυχέστερη... Όπως την κάνει το παιχνίδι και το τραγούδι και η τέχνη.

Γιατί για μας, και ο Κινέζος δάσκαλος είχε δίκιο, η εικόνα ενός ψεύτικου καταρράκτη μπορεί κάποτε να μας ξεκουφαίνει τα αυτιά και να μη μας αφήνει να ησυχάσουμε, όμως και ο Φλωρεντινός αρχιτέκτονας είχε επίσης δίκιο. Η εικόνα του ψεύτικου καταρράκτη μπορεί κάποτε να μας γλυκαίνει τα μάτια, να μας χαϊδεύει τα αυτιά και να γαληνεύει την ψυχή μας ακόμη και στο γυάλινο γαλάζιο τοπίο.

Η  « Κατασκευή»  της  πραγματικότητας  και  τα  μέσα  μαζικής  ενημέρωσης

Εκδόσεις   ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 

Δεν υπάρχουν σχόλια: