Του Κώστα Μπαλάσκα
1. Πως έχεις μάτια, δε θα πει κιόλας πως βλέπεις. Πρέπει να μάθεις να βλέπεις. Να ασκηθείς να μάθεις να βλέπεις. Να παρατηρείς τα πράγματα, να μαθαίνεις τα ονόματα, να σκέπτεσαι, να συσχετίζεις. Πρέπει να μάθεις να βλέπεις μέσα στα πράγματα και πίσω από τα πράγματα. Να βλέπεις αυτά που δε φαίνονται, να ακούς αυτά που δεν ακούονται, να λες και να γράφεις αυτά που εσύ βλέπεις και ακούς, όπως τα βλέπεις και τα ακούς. Έτσι θα μάθεις να διαβάζεις και να λες με δικά σου λόγια το κείμενο του κόσμου και της ζωής, τις εικόνες- πλάνα που αλλάζουν συνεχώς στην οθόνη της.
2. Έμαθες γράμματα, λες, και ξέρεις να διαβάζεις. Ξέρεις βέβαια, αλλά αυτό δεν αρκεί. Όλοι οι λειτουργικά αναλφάβητοι ξέρουν να διαβάζουν, δηλαδή να προφέρουν και να εκφέρουν τις γραμμένες λέξεις. Ξέρω να διαβάζω όμως θα πει ότι είμαι σε θέση να κατανοώ (καταλαβαίνω καλά) αυτό που διαβάζω, υπό τον όρο βέβαια ότι το γραμμένο κείμενο είναι αναγνώσιμο, είναι δηλαδή συνταγμένο σε κοινό γλωσσικό κώδικα και με πρόθεση επικοινωνίας.
3. Το να διαβάζεις και να κατανοείς ένα κείμενο είναι σπουδαίο αλλά η σπουδαιότητα εξαρτάται από την απαιτητικότητα του κειμένου. Ένα εύκολο κείμενο, είναι εύκολα κατανοητό. Όσο ανεβαίνει ο βαθμός δυσκολίας τόσο μεγαλύτερη προσπάθεια (και βοήθεια) χρειάζεται η κατανόηση. Η δυσκολία και η προσπάθεια (μαζί με τη βοήθεια) σε οδηγούν σε ανώτερο επίπεδο παιδείας. Σε όλη μας τη ζωή μαθαίνουμε ανάγνωση ανεβαίνοντας με κόπο την κλίμακα της παιδείας μας.
4. Το ότι διαβάζεις και κατανοείς ένα κείμενο, λιγότερο ή περισσότερο απαιτητικό, δεν αρκεί. Πρέπει να είσαι σε θέση να το σχολιάσεις, να το κρίνεις, να το συγκρίνεις με άλλα παρόμοια, να αντιδράσεις στο ερέθισμα που σου προξενεί το κείμενο, εκφράζοντας τη δική σου γνώμη ως συμφωνία - διαφωνία, ευχαρίστηση- δυσαρέσκεια, συμπλήρωση, προέκταση, μεταφορά σε άλλο πεδίο εφαρμογής κτλ., ανάλογα με το περιεχόμενο του κειμένου.
5. Υπάρχει όμως και ένα τρίτο επίπεδο. Αν δηλαδή το διαβάζω-κατανοώ είναι το πρώτο επίπεδο, αν το κρίνω- προεκτείνω-σχολιάζω είναι το δεύτερο, το τρίτο επίπεδο είναι : δημιουργώ κάτι άλλο (νέο) με βάση το κείμενο.
Τελικά, διαβάζοντας ένα κείμενο έχεις να απαντήσεις σε τρεις ερωτήσεις: α) Τι λέει αυτό το κείμενο, β) τι λες εσύ γι' αυτό το κείμενο, γ) τι μπορείς να κάνεις μ’ αυτό το κείμενο. Κατανόηση, Κρίση, Δημιουργία.
Περιοδικό Νέα Παιδεία
Τεύχος 141
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου