Ανατροφή, Κουλτούρα και Παιδεία - Καταδικάζουν τους Νέους σε Ανεργία

 

Γιατί ένας στους δύο νέους πτυχιούχους μένει άνεργος, υποαπασχολείται ή ασχολείται σε επάγγελμα άσχετο με τις σπουδές του; 

Όπως και στα άλλα μεγάλα προβλήματα που μας ταλανίζουν, έχουμε αληθοφανείς εξηγήσεις που δακτυλοδείχνουν άλλους ως τους κύριους υπαίτιους και μας απαλλάσσουν οποιασδήποτε ευθύνης. Η εισαγόμενη οικονομική κρίση, οι μετανάστες, οι κοινοτικοί, η επέκταση του ορίου συνταξιοδότησης και τα συναφή… Όμως οι πραγματικές αιτίες, και επομένως και οι ριζικές λύσεις, βρίσκονται κάπου αλλού : στην ανατροφή, την κουλτούρα και την μόρφωση που δίνουμε στα παιδιά μας. Ναι, φταίμε εμείς και  όχι οι ξένοι και οι συνταξιούχοι που μας παίρνουν τις δουλειές. Ούτε και το κράτος φταίει που δεν δημιουργεί αρκετές θέσεις εργασίας.

Το όνειρο κάθε γονιού (ή τουλάχιστον της πλειοψηφίας) είναι να βολέψει το παιδί του σε μια άνετη και καλοπληρωμένη θέση στο δημόσιο, στην εκπαιδευτική υπηρεσία, στους ημικρατικούς οργανισμούς ή τον τραπεζικό τομέα : ασφάλεια εργασίας, μειωμένο ωράριο, καλές απολαβές και άλλα προνόμια.

Αυτές είναι οι επιδιώξεις και οι φιλοδοξίες που καλλιεργούμε στα παιδιά μας από μικρή ηλικία και ως γονείς και ως κοινωνία. Αυτά είναι τα πρότυπα ρόλου (role models) που έχουν ν’ ακολουθήσουν : δημόσιος υπάλληλος, ημικρατικός, εκπαιδευτικός, τραπεζικός. Ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να ακολουθήσουν σπουδές που θα μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητες εργοδότησης τους στους τομείς αυτούς και τους υποσχόμαστε ότι έχουμε τις διασυνδέσεις για να το πετύχουν.  [...]

Ίσως όμως τη μεγαλύτερη ζημιά την κάνουμε εμείς, γονείς και δάσκαλοι, στα παιδιά μας όταν είναι μικρά. Τότε που θα έπρεπε να ενθαρρύναμε την επινοητικότητα και δημιουργικότητα, το επιχειρείν και την καινοτομία αρκούμασταν στην άνεση του κεκτημένου και του κατεστημένου.

Με αυτή την νοοτροπία σχεδιάστηκε και η δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση: 100% δωρεάν παιδεία συν χορηγία, χωρίς μακρόπνοο επαγγελματικό προσανατολισμό. Μια παιδεία εστιασμένη στη γενική και θεωρητική εκπαίδευση, χωρίς δημιουργικότητα και όραμα, χωρίς εξειδικευμένες δεξιότητες και πρακτική εμπειρία. Μια παιδεία που, αντί να προάγει το επιχειρείν και την καινοτομία, αναπαράγει το παρελθόν και συντηρεί το κατεστημένο. Μια παιδεία που αφαιρεί 100% το ρίσκο από τον φοιτητή και το μεταφέρει στον φορολογούμενο αφαιρώντας έτσι από τους νέους μας και το κίνητρο της έξυπνης επιλογής σπουδών και οποιαδήποτε προθυμία για ανάληψη του παραμικρού κινδύνου προς εξερεύνηση του αγνώστου.  [...]

Όταν το πρόβλημα είναι στη νοοτροπία και την κουλτούρα οι δαπάνες είναι αναποτελεσματικές, ίσως και αντιπαραγωγικές, εκτός και εάν στοχεύουν στην αλλαγή της νοοτροπίας και της κουλτούρας. Δυστυχώς στην Κύπρο οι δαπάνες αποβλέπουν ως επί το πλείστον στη συντήρηση, αντί στην ανατροπή του κατεστημένου. 

Στη συντήρηση του κατεστημένου και στο βόλεμα είμαστε πρωταθλητές. Όμως πώς θα βολέψουμε 6000 άνεργους πτυχιούχους κι’ άλλους τόσους που βρίσκονται καθοδόν, με το πάγωμα των προσλήψεων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και τις ουρές των αδιόριστων εκπαιδευτικών; Ας είναι καλά το κρατικό και το οικογενειακό επίδομα ανεργίας, ίσως να σκέφτονται μερικοί. Όμως αυτό είναι άκρως επικίνδυνο.

 Όπως είπε πρόσφατα ο καθηγητής του London School of Economics Δρ. Χριστόφορος Πισσαρίδης, που πρόσφατα κέρδισε το βραβείο Νόμπελ στα Οικονομικά για την έρευνα του στο θέμα της ανεργίας, «αν μείνεις άνεργος για πάνω από ένα χρόνο, είναι πραγματικά καταστροφικό… δεν έχεις πια κίνητρο να ψάξεις για δουλειά. Το κλειδί είναι να μην αφεθεί η ανεργία να εδραιωθεί.» Είναι, επομένως, ζήτημα ζωτικής σημασίας να εργοδοτηθούν άμεσα οι άνεργοι πτυχιούχοι.

Πρώτοι εμείς οι γονείς δε θα θέλαμε να είναι άνεργα τα παιδιά μας, και  ας έχουμε τη δυνατότητα να τα χρηματοδοτούμε. Η ανεργία στερεί στους νέους το μέσο για την αναζήτηση της ατομικής τους ταυτότητας και της κοινωνικής τους καταξίωσης και οδηγεί στην απώλεια αυτοπεποίθησης και στην εξάρτηση. Εξ  άλλου η εργασιακή πείρα έστω και σε χαμηλόμισθη θέση είναι προϋπόθεση για πιο καλά αμειβόμενη θέση στο μέλλον. 

 Θεόδωρος   Παναγιώτου

Ο Δρ. Θεόδωρος Παναγιώτου, Διευθυντής του CIIM και Καθηγητής Οικονομικών και  Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, διετέλεσε σύμβουλος επιχειρήσεων του ΟΗΕ και κυβερνήσεων στις ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Βραζιλία, Μεξικό και Κύπρο. Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο και τιμήθηκε για τη συμβολή του στο έργο της Διακυβερνητικής Επιτροπής Κλιματικών Αλλαγών που κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 2007.