Τετάρτη 23 Μαρτίου 2011

Για το φαινόμενο της βίας στα γήπεδα


 «…Όσο δεν λαμβάνονται ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΕΣ αποφάσεις από τους υπευθύνους, τόσο θα πλησιάζει η επόμενη μεγάλη έκρηξη χουλιγκανισμού…» (Ανακοίνωση του ΠΣΑΠ 30/10/06)

Για μία ακόμη φορά τα σοβαρά επεισόδια που έγιναν σε γήπεδα ποδοσφαίρου (αλλά και του μπάσκετ) απασχόλησαν την κοινή γνώμη. Τείνει να γίνει πια κανόνας. Στο περίφημο πρωτάθλημα της «Σούπερ Λίγκα» το «μενού» της εβδομάδας εκτός από «φτωχό» θέαμα, προβλέπει και επεισόδια. Οι ιδιοκτήτες των ομάδων τα «καταδικάζουν», το ίδιο και η κυβέρνηση, όμως το φαινόμενο του «χουλιγκανισμού» συνεχίζεται παρά τις υποσχέσεις για «μέτρα» ώστε «το μαχαίρι να φτάσει στο κόκαλο». Γιατί όμως δεν σταματά; Ποιες είναι οι αιτίες του φαινομένου; Ας δούμε ορισμένες γενικότερες πλευρές του φαινομένου (κύρια αναφορά στο ποδόσφαιρο ως το πιο λαοφιλές άθλημα):

1.O αθλητισμός είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο, που αναπτύσσεται σε συγκεκριμένες (καπιταλιστικές) συνθήκες και στο οποίο οι άνθρωποι συμμετέχουν με πολλούς τρόπους (π.χ.  ως αθλούμενοι, προπονητές, διαιτητές, παράγοντες, μάνατζερ, κριτές, δημοσιογράφοι, φίλαθλοι, κλπ. Το (εμπορευματοποιημένο) ποδόσφαιρο έχει μετεξελιχθεί σε μία τεράστια οικονομική επιχείρηση, που κατέχει παράλληλα εξέχουσα θέση στα ΜΜΕ ως «προϊόν». (Ας μην ξεχνάμε πως και η ίδια η  βία στο ποδόσφαιρο μεγεθύνεται από τα ΜΜΕ γιατί «πουλάει», μόνο που ο τρόπος προβολής της καλύπτει και αποσιωπά τα αίτια που την γεννούν). Παράλληλα και πέρα από τον οικονομικό του ρόλο χρησιμοποιείται ως αντικείμενο της πιο χυδαίας ιδεολογικής εκμετάλλευσης  ιδιαίτερα της νεολαίας (ας θυμηθούμε την περίοδο της 7ετίας) χρησιμοποιούμενο για τη καλλιέργεια κάθε είδους «ταπεινών συναισθημάτων» (π.χ ρατσισμός), αλλά και φανταστικών «διεξόδων» από τα αδιέξοδα που το ίδιο το κοινωνικό σύστημα δημιουργεί. Σε τελευταία ανάλυση, το ποδόσφαιρο αποτελεί μέρος ενός συστήματος εξουσίας που χρησιμοποιείται για τη αναπαραγωγή, τη διατήρηση, την ενίσχυση και την ατιμωρησία αυτής της εξουσίας και την επίδειξη «πυγμής»  εκ μέρους της. Αυτή η χρήση του ποδοσφαίρου, το αν θα αποκοιμίζει ή θα αφυπνίζει πολιτικές συνειδήσεις, καθορίζεται από παράγοντες εκτός τεραίν μιας και η κοινωνία προηγείται και το ποδόσφαιρο ακολουθεί.

2.Τα φαινόμενα βίας στα γήπεδα δεν είναι κάτι καινούργιο, ούτε στην Ελλάδα, ούτε στον υπόλοιπο κόσμο. Εκατοντάδες φορές έχουμε παρακολουθήσει εικόνες συμπλοκών, καταστροφών και συγκρούσεων αντιπάλων ομάδων οπαδών, οι οποίες πάντα τελειώνουν με την παρέμβαση των αστυνομικών δυνάμεων, με συνέπεια τα γήπεδα να μετατρέπονται σε πεδία μάχης.  Χωρίς καμία διάθεση δικαιολόγησης τους θα πρέπει να ξεκαθαριστεί πως τα φαινόμενα «Χουλιγκανισμού» (αν και ιστορικά ο Χούλιγκαν ήταν Ιρλανδός επαναστάτης του 19ου αιώνα!) αυτά υπάρχουν (και) στα γήπεδα αλλά δεν γεννιούνται σε αυτά, μιας και η αποσάθρωση και αλλοτρίωση της προσωπικότητας των «φιλάθλων» έχει συντελεστεί έξω από αυτά. Απλά στα γήπεδα δίνεται η δυνατότητα για να εκδηλωθεί μια «θεαματική σκηνοθεσία της προσωπικότητας» που δεν έχουν τη δυνατότητα να τη αναδείξουν αλλού!  Όπως τονίζει και ο Γ. Πανούσης «η βία στο γήπεδο δεν είναι τελικά το αποτέλεσμα του πάθους να νικήσει η ομάδα αλλά περισσότερο η επιθυμία των οπαδών να αποδείξουν  στον εαυτό τους και στους άλλους (συμπεριλαμβανομένων και των τηλεθεατών που παρακολουθούν) ότι υπάρχουν»! Η βία στα γήπεδα δεν είναι κομμάτι του ποδοσφαίρου άλλα είναι μέρος ενός "καλοστημένου" παιχνιδιού στο οποίο συμβάλλουν όλοι όσοι δεν παίρνουν την απόφαση να ξεπεράσουν το λεγόμενο πολιτικό κόστος και απλά να εφαρμόσουν τους νόμους. Πίσω από τους «αφιονισμένους» οπαδούς υπάρχει ένα ολόκληρο σύστημα που μετατρέπει την αγάπη στο άθλημα και στην ομάδα σε «μίσος» κατά των «αντιπάλων». Σε κάθε περίπτωση ο χουλιγκανισμός δεν αποτελεί παρά μια βίαιη έκφραση ενός κυρίαρχου στην κοινωνία ανταγωνισμού και μιας ήδη αποξενωμένης προσωπικότητας!

3.Το νομικό πλαίσιο όσο και αν δέχεται «πυρά» σε αρκετές περιπτώσεις χαρακτηρίζεται ως επαρκές (φυσικά επιδέχεται ανάγκης ριζικών αλλαγών όλο το νομικό οικοδόμημα του «επαγγελματικού ποδοσφαίρου») μόνο που για λόγους «πολιτικού κόστους» δεν εφαρμόζεται. Η «διαπλοκή» κυβερνήσεων- επιχειρηματιών– παραγόντων, είναι δεδομένη (και) στο χώρο του αθλητισμού. Όσο και αν οι κυβερνήσεις χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για τα φαινόμενα αυτά το μόνο που πραγματικά τους απασχολεί είναι η προστασία του «προϊόντος» ποδόσφαιρο. Δεν έχουν ως στόχο την προστασία του παιχνιδιού και των αθλητών του, αντίθετα μάλιστα με τα μέτρα που προτείνουν τείνουν ση δικαιολόγηση της αστυνομοκρατίας και του αυταρχισμού που φυσικά επεκτείνεται και σε άλλους χώρους… Οι νόμοι 2725/1999 , Ν. 3057/2002 και Ν.3372/2005 προβλέπουν αυστηρά μέτρα (π.χ μέτρα για συνδέσμους φιλάθλων, κάμερες, ονομαστικά εισιτήρια , αυστηρές ποινές κά) που δεν εφαρμόζονται!  Οι «γνωστοί- άγνωστοι» που τα κάνουν «γης μαδιάμ» παραμένουν σταθερά ατιμώρητοι. Και εδώ υπάρχουν οι τεράστιες πολιτικές ευθύνες των κυβερνήσεων.

4. Από πολλές πλευρές στη χώρα μας εμφανίζεται ως «πρότυπο» το παράδειγμα της Μ. Βρετανίας. Είναι γνωστό πως η μάστιγα του χουλιγκανισμού ταλαιπώρησε πολλές δεκαετίες το ποδόσφαιρο στη Μεγάλη Βρετανία, που για την αντιμετώπισή του η εκάστοτε κυβερνήσεις  έχουν δαπανήσει πολλά χρήματα και έχουν ψηφίσει δεκάδες νόμους με στόχο την καταπολέμησή της. Έτσι, για παράδειγμα, οι ομάδες είναι αυτές που δίνουν τις λίστες με τα ονόματα των ταραξιών στην αστυνομία, δημιουργώντας ένα φάκελο με τα ονόματα και τη “δράση” των ατόμων αυτών στα γήπεδα. Κάθε θέση στα αγγλικά γήπεδα έχει "ονοματεπώνυμο" και έτσι τα εισιτήρια δεν καταλήγουν σε απρόσωπους φιλάθλους. Υπάρχει ακόμη έλεγχος από τα κλειστά κυκλώματα ασφαλείας, ενώ παράλληλα οι μυστικές υπηρεσίες του κράτους (!) συνεργάζονται στενά με την αστυνομία και τους συλλόγους, και σε πολλά άτομα απαγορεύεται η είσοδος στα γήπεδα επειδή απλώς θεωρούνται ύποπτα για πρόκληση επεισοδίων. Επίσης άτομα που προκαλούν επεισόδια και αναγνωρίζονται από φωτογραφίες συλλαμβάνονται αμέσως και περνούν από δίκη. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μέσα στα γήπεδα ένας «υγειονομικός χώρος» απαλλαγμένος από το ξύλο των αλλοτριωμένων φιλάθλων, μόνο που αυτό παίζεται πλέον (γιατί οι κοινωνικές αιτίες της βίας παραμένουν) στις γειτονικές πάμπ…

Είναι γεγονός πως η εμπορευματοποίηση τρέφει τον κάθε είδους «χουλιγκανισμό». Η βία θα περιοριστεί όταν πρόεδροι και «παράγοντες» σταματήσουν να χρησιμοποιούν "οπαδούς" για "στρατό" και "φρουρά". Δεν μπορούν πλέον οι ιδιοκτήτες των ΠΑΕ να κρύβονται πίσω από «οργανωμένους συνδέσμους» και οι εκάστοτε κυβερνήσεις να επικαλούνται «επιχειρησιακές δυσκολίες», για να δικαιολογήσουν την μετατροπή των γηπέδων σε «ζούγκλα». Όσο ακολουθείται όμως η πολιτική αυτή, η βία θα εκδηλώνεται τόσο μέσα στα γήπεδα όσο και έξω από αυτά, μιας και η αλλοτρίωση και δυσαρέσκεια θα αναπαράγεται και θα εκδηλώνεται τυφλά στα γήπεδα. Μόνη διέξοδος, να φύγει (και) το ποδόσφαιρο από τα χέρια των εκάστοτε επιχειρηματιών και της εμπορευματοποίησης. Αυτό όμως απαιτεί άλλους συσχετισμούς πολιτικών δυνάμεων, άλλη πολιτική-οικονομική εξουσία.

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε τον Νοέμβρη του 2006 σε εφημερίδες της Ημαθίας.

(Βιβλιογραφία: «Ποδόσφαιρο, μια θρησκεία χωρίς απίστους» Ν. Μπογιόπουλου- Δ.Μηλάκα
Εκδόσεις: ΛΙΒΑΝΗ)

Δεν υπάρχουν σχόλια: