Ξυπνάω το πρωί και βγαίνω στο μπαλκόνι. Αυτή την ώρα της ημέρας τα όρια μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας είναι θολά. Δεν θυμάμαι τι έχει πει ο γνωστός μετεωρολόγος για το σημερινό καιρό, αλλά βλέπω καθαρά ένα πηχτό καφετί στρώμα να καλύπτει την Αθήνα. Ναι, ξέρω, σε λίγες ώρες, με τη βοήθεια της ανάμειξης των στρωμάτων της ατμόσφαιρας, το νέφος θα έχει διαλυθεί. Για την ακρίβεια, θα έχει αραιώσει εξασφαλίζοντας ότι το «άρωμά του» θα φτάσει σε κάθε γωνιά του Λεκανοπεδίου και θα εισχωρήσει ως την τελευταία κυψελίδα των πνευμόνων μας. Κανείς να μη μείνει παραπονεμένος.
Οι πιο πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση μας στερεί περίπου έξι μήνες ζωής. Κάθε παιδί που θα γεννηθεί θα μάθει ότι θα ζήσει... έξι μήνες λιγότερο. Και αν νομίζετε ότι το κακό περιορίζεται στην Αθήνα, είστε μακριά νυχτωμένοι. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη έρευνα για την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έξι ελληνικές πόλεις φιγουράρουν στον κατάλογο των δέκα ευρωπαϊκών πόλεων με τα μεγαλύτερα ποσοστά ατμοσφαιρικής ρύπανσης από αιωρούμενα σωματίδια. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις φαίνεται να ακολουθούν αρχές της ομοιοπαθητικής, αφού «αντιμετωπίζουν» το πρόβλημα με μεγαλύτερους δρόμους και μηδενικά μέτρα για τον περιορισμό των «μεγάλων κυβικών» από το κέντρο της πόλης! Η ρύπανση σκοτώνει, χρησιμοποιώντας όμως και τη δική μας ανοχή ή αδιαφορία.
Η κυριαρχία της αυτοκίνησης (και της έλλειψης συντήρησης των αυτοκινήτων, σε συνδυασμό με την κακή ποιότητα καυσίμων) φαίνεται να είναι ο κυριότερος υπαίτιος της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Κι όμως, στη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων, για ένα μικρό διάστημα, δείξαμε εντυπωσιακή αυτοσυγκράτηση, χρησιμοποιήσαμε τα μέσα συλλογικής μεταφοράς, σεβαστήκαμε τις λεωφορειολωρίδες, αρνηθήκαμε συνειδητά τη μονοκρατορία του ΙΧ, γίναμε πεζοί και ποδηλάτες. Οι συνήθειες αυτές εξανεμίστηκαν με το πέρας των Ολυμπιακών. Μήπως, πέρα από τις όποιες διαμαρτυρίες, μπορούμε να αρχίσουμε να εγκαταλείπουμε το ΙΧ προς χάριν του περπατήματος, του λεωφορείου, του μετρό, του τραμ, του τρόλεϊ;
Η μέρα μου ξεκινάει για τα καλά, μα εγώ συνεχίζω να ονειρεύομαι. Όπως κάθε άλλη μέρα, έτσι και αυτή σημαδεύεται από τον (ελάχιστο) χρόνο ανάμεσα στη στιγμή που θα βγω στον δρόμο και στη στιγμή που θέλω να βριστώ με κάποιον συμπολίτη μου που κλείνει τον δρόμο, κορνάρει, διπλοπαρκάρει, κλείνει κάποια διάβαση για πεζούς ή για άτομα με ειδικές ανάγκες. Αυτό το φαρμακερό «μισό λεπτό, ρε φίλε», σε συνδυασμό με την απόλυτη προτεραιότητα στην «πάρτη» του καθενός, σε βάρος δεκάδων άλλων συμπολιτών, απλώς μου υπενθυμίζει την αδυναμία μας να ενδιαφερθούμε και να ενεργήσουμε για τα κοινά. Να είναι άραγε οι ίδιοι συμπολίτες που με μεγάλο μεράκι έχουν μετατρέψει- πάντα με τη βοήθεια και την ανοχή των «αρμόδιων υπηρεσιών»- σε οικισμούς τους τελευταίους παράκτιους και ορεινούς πνεύμονες της Αττικής; Άραγε και εκεί την αποκλειστική ευθύνη έχουν το «σύστημα» και το κράτος; Ναι, συμφωνώ ότι το κράτος έρχεται πάντα να νομιμοποιήσει την κάθε μας αυθαιρεσία, αλλά εμείς είμαστε που κάνουμε τις διακοπές μας στο (πρώην) αυθαίρετο στην (πρώην) παραλία ή στο (πρώην) δάσος. Μήπως είναι επιτέλους καιρός να αρχίσουμε να αγαπάμε τη φύση γι΄ αυτό που είναι και όχι ως ντεκόρ που περιβάλλει την κύρια ή εξοχική μας κατοικία και ενίοτε μάλιστα την «απειλεί» και με πυρκαγιά; Αλήθεια, το ξέρετε ότι είμαστε πρωταθλητές; Η Αθήνα είναι η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με τους μικρότερους ελεύθερους χώρους και χώρους πρασίνου ανά κάτοικο! Η «ανάπτυξη» είναι συνώνυμη του τσιμέντου και της ασφάλτου. Ο Γιάννης Τσαρούχης, ήδη πριν από δεκαετίες, είχε πει ότι οι πλούσιοι πρέπει να αρχίσουν να γκρεμίζουν αντί να χτίζουν. Ο ελεύθερος χώρος είναι πλέον τόσο σπάνιος όσο και πανάκριβος. Ως σήμερα η συμβουλή του μένει αναξιοποίητη. Μεταξύ μας τώρα, σε αυτό συνέβαλε τα μάλα το κράτος της αντιπαροχής. Έχουμε όμως βάλει κι εμείς το χεράκι μας. Πότε αλήθεια καταψηφίσαμε κάποιον τοπικό άρχοντα επειδή δεν κατάφερε να προστατεύσει και να αναδείξει τις μονοκατοικίες, τις αυλές και τους ελεύθερους χώρους; Πότε άραγε τον τιμήσαμε με την ψήφο μας επειδή τα κατάφερε καλά σε αυτόν τον τομέα, αδιαφορώντας για τις κομματικές επιταγές; Μήπως πρέπει επιτέλους να αναλογιστούμε σοβαρά και τη δική μας συμβολή στο πρόβλημα και να πράξουμε αναλόγως;
Καθώς η μέρα συνεχίζεται μου είναι όλο και πιο δύσκολο να συνεχίσω να ονειρεύομαι. Τα εμπόδια που συναντώ σχεδόν σε κάθε γωνιά - όταν δεν πρόκειται για παρκαρισμένα αυτοκίνητα- είναι όγκοι απορριμμάτων που ξεχειλίζουν από τους κάδους που καταλαμβάνουν απλώς ενδεικτικές θέσεις. Μία ακόμη απεργία και μία σειρά δυναμικών διαμαρτυριών για τη χωροθέτηση των Χώρων Υγειονομικής Ταφής (ΧΥΤΑ). Την ίδια στιγμή που άλλες ευρωπαϊκές πόλεις συναγωνίζονται για το ποια θα καταφέρει πρώτη να μηδενίσει την παραγωγή σκουπιδιών, εμείς ακόμα συζητάμε για τις παράνομες χωματερές. Η συζήτηση εξακολουθεί να επικεντρώνεται στο «πού θα τα θάψουμε» και όχι στο πώς θα μειώσουμε την παραγωγή και τον όγκο τους. Μήπως θα μπορούσαμε να ξεκινήσουμε φτιάχνοντας το δικό μας λίπασμα- στο μπαλκόνι ή στην αυλή- μειώνοντας ταυτόχρονα τον όγκο των απορριμμάτων μας μέχρι και 50%; Το όνειρο κοντεύει να γίνει εφιάλτης. Πριν να τρελαθώ τελείως (ή έτσι νομίζω), αποφασίζω να κατηφορίσω προς την παραλία. Παίρνω το τραμ που (ναι!) έρχεται στην ώρα του και είναι ταχύτατο (όνειρο είναι, μην τρομάζετε). Χαλαρώνω και χαζεύω από τα παράθυρα. Η θάλασσα με γαληνεύει. Τα κυματάκια μέσα στο φωτεινό χειμωνιάτικο πρωινό μού φέρνουν στον νου καλοκαιρινούς πιτσιρικάδες να ουρλιάζουν από ενθουσιασμό και τις μαμάδες να ουρλιάζουν γεμάτες υστερία μπροστά στον φόβο να καταπιεί τον κανακάρη τους το τέρας που θα βγει από τα σκοτεινά νερά του Σαρωνικού. Κι όμως η εικόνα είναι γαλήνια. Το τραμ με ταξιδεύει στην παραλιακή και το μυαλό μου με ταξιδεύει σε μια άλλη Αθήνα. Μια Αθήνα που- στη μια της άκρη- χαριεντίζεται με τη θάλασσα και- στην άλλη- ερωτοτροπεί με τους ορεινούς όγκους. Και στις δύο περιπτώσεις δεν προσπαθεί να «κατακτήσει» τον χώρο αλλά να τον αφήσει να την αγκαλιάσει. Ονειρεύομαι μια πόλη που αγαπάει και προστατεύει το χώμα, το πράσινο, τους ελεύθερους χώρους της. Μια πόλη που τα άτομα με ειδικές ανάγκες έχουν πρόσβαση σε όλους τους χώρους και δεν παρακαλούν να γίνει το αυτονόητο. Μια πόλη που οι κάτοικοί της- με τη σειρά τους- την αγκαλιάζουν. Μια πόλη που οι κάτοικοί της την αγαπούν, τη νοιάζονται, τη φροντίζουν και... της το δείχνουν.
Οι αναλύσεις για τα αίτια της κακοδαιμονίας που μαστίζει την Αθήνα και σχετίζονται με την απουσία σχεδιασμού, την έλλειψη πολιτικής βούλησης για θαρραλέες αποφάσεις, την περίσσεια πολιτικής βούλησης για καταστροφικές πρωτοβουλίες που προσφέρουν βραχυπρόθεσμα πολιτικά οφέλη, την ταυτοποίηση της οικονομικής ανάπτυξης με τα κυβικά τσιμέντου και χάλυβα σε συνδυασμό με τα χιλιόμετρα ασφαλτοστρωμένου οδικού δικτύου, είναι πολλές. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα τα αποτελέσματα των σχετικών αναλύσεων είναι τόσο καταθλιπτικά που είναι δυνατόν να ωθήσουν τον αναγνώστη-πολίτη σε μια παθητική αδιαφορία, δεδομένου ότι σχεδόν τίποτα δεν φαίνεται να αλλάζει μέσα στον χρόνο, προς το καλύτερο, για το πολύπαθο Λεκανοπέδιο.
Επειδή έχω ξεχαστεί και συνεχίζω να ονειρεύομαι (ας είναι καλά το τραμ), σε αυτή την περίεργη κατάσταση που βρίσκομαι δεν βλέπω αυτές τις απαραίτητες αλλαγές να γίνονται ούτε αυτόματα ούτε ουρανοκατέβατα. Βλέπω τις αλλαγές αυτές να ξεκινάνε από εμάς, τα απλά μυρμηγκάκια που κάποια στιγμή αποφασίσαμε όχι μόνο να αμφισβητήσουμε το τέρας της γραφειοκρατίας και της κεντρικής εξουσίας αλλά και να το αναγκάσουμε να μας ακολουθήσει.
Ξυπνάω και ανοίγω τα μάτια. Το όνειρο έχει φύγει αλλά έχει μείνει η διάθεση. Ένα χαμόγελο λάμπει στο πρόσωπό μου. Στο τραμ κάποιοι με κοιτάζουν με ανησυχία και κάποιοι άλλοι χαμογελούν. Νομίζω μάλιστα ότι έχουμε το ίδιο συνωμοτικό χαμόγελο. Σκεφτείτε το σοβαρά. Τι λέτε;
Νίκος Χαραλαμπίδης
Διευθυντής του ελληνικού γραφείου της GREENPEACE
Βήμα Ιδεών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου