Η αγγλοελληνική στη διαφήμιση

  

Θεοδόσης  Π.   Τάσιος

Κάθε μοδάτος κειμενογράφος ρίχνει και  καναδυό  αγγλικούς όρους ανάμεσα στις αράδες.

1. Πριν από τριάντα περίπου χρόνια, καμαρώναμε (δικαίως) τη ρύθμιση του ενδογλωσσικού  μας προβλήματος. Και δεν πολυδίναμε σημασία σε δύο παρενέργειες : Η μια ήταν η κάπως φανατική εχθρότητα κατά των παλαιότερων μορφών της Ελληνικής, κι η άλλη ήταν η ανοχή που δείχναμε προς την (νεόπλουτη) τάση να μεταφράζομε απ' την καθαρεύουσα (παράδειγμα εκείνα τα αμβλώματα: «σε κάθε περίπτωση» - αντί «πάντως», και «στη συνέχεια» - αντί «ύστερα»). Ευτυχώς, το εκκρεμές κινήθηκε λίγο καλύτερα από την εποχή εκείνη, κι έχομε κάμποσο καταπολεμήσει τις βρεφικές μας ασθένειες - εκτός ίσως απ' την αρβανίτικη νυφοβία («το Λάκη και το Γιώργο») και την ακυριολεξία («απλά» όταν θέλουν να πούν «απλώς» ή «άμεσα» όταν εννοούν «αμέσως»)· και κάτι λίγα ακόμα, που σταδιακώς θεραπεύονται. (Παραμένει βέβαια το τεράστιο χάσμα ελληνικής Ορολογίας - αλλ' άς όψονται όσοι επίσημοι του 3ου ΚΠΣ με είχαν φλομώσει στις ψευδείς υποσχέσεις...).

2. Εκείνο όμως που πάει πολύ άσχημα είναι η τεχνητή (γι' άλλη μια φορά) καταπίεση της γλώσσας, από  εξωγλωσσικές ισχυρές δυνάμεις της αρένας της Οικονομίας - γεγονός το οποίο δεν το έχει ακόμα επισημάνει (αρμοδίως) η Αριστερά! Και αναφέρομαι στην αρχοντοχωριάτικη χρήση της Αγγλικής απ' την ελληνική Διαφήμιση, κυρίως. (Αρχοντοχωριάτικη deep για deep). Μια, διαγώνια έστω, καταγραφή του φαινομένου θέτει το πρόβλημα.

• Η συντριπτική πλειονότητα «ελληνικών» περιοδικών και φυλλάδων έχει τίτλους αγγλικούς! Ρίξτε μια ματιά στις μπουγάδες των περιπτέρων, και θα καταλάβετε τι εννοώ.
• Κάθε μοδάτος κειμενογράφος διαφημίσεων ή κυρίων άρθρων («editorials», καλέ), ρίχνει και καναδυό αγγλικούς, τεχνικούς δήθεν, όρους ανάμεσα στις αράδες.
• Ο προφορικός λόγος κάμποσων συμπολιτών μας (νέων, ιδίως - δεν θα το πιστέψετε), έγινε εμπριμέ αγγλικής: «Ήμουν στο μήτινγκ και βγήκα για μπρέηκ» - κι όλα τούτα ουχί εξ ανάγκης, βέβαια.

Το φαινόμενο δεν είναι νέο. Το είχαμε και την εποχή της μαντάμ-Σουσού, αλλά  τότε καγχάζαμε - τώρα το καταπίνομε αγόγγυστα. Τι διάβολο συμβαίνει;

3. Έχω την εντύπωση ότι τα τούρκικα, μέσα σε πεντακόσια χρόνια τουρκοκρατίας (έναντι πενήντα μόνον ετών αγγλικοκρατίας) δεν είχαν καταφέρει να διεισδύσουν με την ίδια ταχύτητα στα λαϊκά ιδιώματα. Κι επιτέλους, τότε υπήρχε και μια συντεταγμένη αντίσταση: οι Λόγιοι. Σήμερα οι δικοί  μας λόγιοι είναι κακοφημισμένοι (λίγο από μόνοι τους, και πιο πολύ απ' τον ιδεολογικό κονφουζιονισμό του παρόντος). Κι εξ άλλου, τότε η γλώσσα ήταν συνδεδεμένη με την εθνική αυτοσυνειδησία, η οποία θα οδηγούσε στην ποθητή Ελευθερία. Τώρα;

Τώρα, ας αποπειραθούμε μια (εμφανώς ατελή) ανάλυση της αγγλοπλημμύρας: α) Θ' αφήσω απ' έξω σήμερα το πρόβλημα της επιστημονικής Ορολογίας. β) Και θ' αναγνωρίσω ότι για πολλά προϊόντα (ένυλα και άυλα) υπάρχει πράγματι μια ισχυρή προελευσικότητα που θα αιτιολογούσε την ξένη λέξη - παρ' όλο που (και σ' αυτά) η ελληνική γλώσσα την έκανε σωστά τη δουλειά της: πολλά «ζυμαρικά» μας εξάγονται ως pasta στην Ιταλία. γ) Έχω όμως προσωπικήν εμπειρία (περιορισμένην έστω) ότι πολλές φορές η έμμονη χρήση της αγγλικής στη Διαφήμιση προέρχεται από απλή τεχνοκρατική τάση ορισμένων αγγλοτραφών διαφημιστών μας, χωρίς να συνοδεύεται από ανάλογη έρευνα αγοράς κι από έλεγχο του τελικού αποτελέσματος της αγγλοτιτλομανίας. δ) Μια τάση, πάντως, που πιθανόν να μην είναι εμπορικώς αβάσιμη : Ενδέχεται να έχουν υποπτευθεί (και το εκμεταλλεύονται) ένα διάχυτο πλέγμα κατωτερότητας μερίδας των χρηστών, οι οποίοι αρέσκονται στον αγγλικό γλωσσικό μανδύα των «ανεπτυγμένων» - ως υποκατάστατο της δικιάς  τους ελλείπουσας  ανάπτυξης.

Αν τυχόν η τελευταία ετούτη ερμηνεία του φαινομένου ευσταθεί, ζήτω που καήκαμε : Κάτι τέτοιο θα ήταν μια πολύ απαισιόδοξη μέτρηση του χαμηλού βαθμού αυτοεκτίμησής μας - γεγονός που θα ερμήνευε κι άλλες αρνητικές επιδόσεις μας (ικανές να κλονίσουν ακόμη και τους λαλίστερους ποπουλίστες αυτού του τόπου). Κι ελπίζω να μη με επαναφέρουν στην τάξη οι αρχιερείς της γλωσσολογίας «αφήστε τη γλώσσα ελεύθερη» - αυτό ακριβώς κι εγώ θέλω : Να επισημάνω τα εξωγενή δεσμά που επιβάλλονται στο καλοδουλεμένο γλωσσικό  μας σώμα, εξαιτίας:

• Της ραστώνης της Πολιτείας, που χάσκει γύρω απ' το χάσμα της Ορολογίας.
• Της τεχνοκρατικής επίθεσης κάμποσων Διαφημιστών (και εκδοτών!).
• Της ιδεολογικής αδράνειας που επιβάλλεται στον λαό απ' την Ημι-Παιδεία (των εμφανώς ανεπαρκών σχολείων μας, καθώς και των αποκοιμιστικών του πολιτικού φρονήματος μαξιμαλισμών).

4. Ευτυχώς, η Αντίσταση (και εδώ - όχι μόνον στον δήθεν «πανεπιστημιακό» χαβαλέ) έχει αρχίσει: Πολλά καταστήματα (ταβέρνες λ.χ.) ξαναβαφτίζονται με χτυπητά ελληνικά ονόματα. Λίγοι αλλ' αρκετοί Διαφημιστές δεν καταδέχονται πλέον τη φτήνια. Και, τέλος, υποθέτω βασίμως ότι μια μικτή Δι-υπουργική Επιτροπή του Υπουργείου Παιδείας και του Υπουργείου Ανάπτυξης προετοιμάζει τη λήψη ευρύτερων μέτρων, όπως, α) Διακωμώδηση του νεοσουσουδισμού (μέσω πληρωμένων επεισοδίων, στην Τηλεόραση παρακαλώ), β) Εφαρμογή της νομοθεσίας περί πινακίδων, γ) Ενθάρρυνση της δημιουργίας Συρμού Γλωσσικής Αντίστασης - δηλαδή της περηφάνιας ενός λαού που δεν γουστάρει γλωσσικές πατερίτσες, όταν διαθέτει γερά ποδάρια γυμνασμένα κάμποσους αιώνες τώρα.

Θεοδόσης  Π.   Τάσιος

Ο κ. Θεοδόσης Π. Τάσιος  είναι ομότιμος καθηγητής  του  Εθνικού  Μετσοβίου πολυτεχνείου.

Εφημερίδα   το  Βήμα