Άσκηση συνωνύμων στο τέλος του κειμένου
Γιατί δεν κατεδαφίζονται ποτέ τα αυθαίρετα; Γιατί δεν μπορεί να παταχθεί η φοροδιαφυγή; Γιατί, ενώ καταδικάζεται ηθικά από όλους το «φακελάκι», εξακολουθεί να αποτελεί κινητήριο μοχλό της ελληνικής κοινωνίας; Πόσο δύσκολο είναι να εφαρμοστεί η αξιοκρατία / αξιολόγηση στο ελληνικό Δημόσιο και να εκλείψει το ρουσφέτι; Γιατί δεν καταργείται το φροντιστήριο και δεν λύνεται το περίφημο εξεταστικό;
Θα λέγαμε ότι πρόκειται για πέντε άλυτα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας που διαθέτουν το εξής παράδοξο: ενώ όλοι τα αναγνωρίζουν και τα καταδικάζουν- από τη μεταπολίτευση και μετά-, παραμένουν αμετακίνητα δεσπόζοντας μεγαλειωδώς στην κοινωνική ζωή. Μοιάζουν αυτά τα προβλήματα σαν σύγχρονοι, απυρόβλητοι θεοί που χλευάζουν τις φραστικές καταδίκες που κατά καιρούς, ιδίως σε προεκλογικές ημέρες, απευθύνονται με οξύτητα εναντίον τους. Κανένα κόμμα δεν κατάφερε μέσα σε μία τετραετία (ή, έστω, σε δύο τετραετίες) να δρομολογήσει την επίλυσή τους με ουσιαστικό τρόπο. Αντίθετα, τα προβλήματα αυτά παραμένουν, ανακυκλώνονται, παίρνουν νέες μορφές και καταφέρνουν να δίνουν ακόμη και σήμερα, στη μετανεωτερική Ελλάδα, το χρώμα αλλά και την ουσία μιας εποχής που βρίσκεται πίσω, στο παρελθόν. Από την άλλη δίνουν την αίσθηση τού «τίποτα δεν αλλάζει», άρα και προς τι η ενασχόληση με την πολιτική;
Αν κάποιος εκλογικεύσει αυτά τα προβλήματα, θα διαπιστώσει ότι στη βάση τους θα μπορούσαν να επιλυθούν με απλές διαδικασίες. Παράδειγμα, τα αυθαίρετα είναι πιστοποιημένα και μετρημένα. Υπάρχουν κάθε χρόνο χιλιάδες αποφάσεις για την κατεδάφισή τους αλλά καμία δεν εκτελείται. Αντιθέτως η πολιτεία μάλλον κατατείνει στη διαιώνιση και νομιμοποίησή τους. Έτσι, παρά το ότι η τελευταία μαζική νομιμοποίηση αυθαιρέτων έγινε πριν από 26 χρόνια (το 1983, στο πλαίσιο της περίφημης εκστρατείας «δήλωσέ το και σώσε το»), η πολιτεία φροντίζει κατά καιρούς να τροφοδοτεί με ελπίδες τους αυθαιρετούντες ανοίγοντας κατάλληλα «παραθυράκια», όπως το 1994 και το 2003, οπότε δόθηκε το δικαίωμα ηλεκτροδότησης για ειδικές κατηγορίες κατοίκων, στις οποίες εντάχθηκε η πλειονότητα των ιδιοκτητών αυθαιρέτων, ακόμη και χρόνια μετά, φυσικά εκπροθέσμως, συναινούντων των δημοτικών αρχόντων.
Τι εμποδίζει τα κόμματα να καθίσουν σε ένα τραπέζι και να ομονοήσουν σε μια κοινή πολιτική για το εκπαιδευτικό; Η απλή λογική λέει ότι δεν θα ανακαλύψουμε εμείς την Αμερική, απλώς θα επιλέξουμε ένα από τα καλά ξένα συστήματα και θα το προσαρμόσουμε στα μέτρα μας. Και, επιπλέον, γιατί δεν «συλλαμβάνονται» οι φοροδιαφεύγοντες εφόσον είναι γνωστοί; Η λογική λέει πως ένας καλός, σύγχρονος εισπρακτικός μηχανισμός θα απέδιδε έσοδα που αναζητούνται και δεν βρίσκονται.
Αν υπήρχε νομιμότητα και έλεγχος, αν το Δημόσιο δεν ήταν διαβρωμένο, δεν θα χρειαζόταν μία στις τρεις ελληνικές επιχειρήσεις να δίνει «φακελάκι» στους εφοριακούς, ή μία στις τέσσερις να δίνει χρήματα «κάτω από το τραπέζι» για να προχωρήσει κάποια υπόθεση ή να κερδίσει κάποιον δημόσιο διαγωνισμό (World Βank).
Υπάρχει κάποιος που να διαφωνεί με τις έννοιες της αξιολόγησης και της αξιοκρατίας; Όχι! Και όμως, τα κόμματα όπως κυβέρνησαν ως τώρα, εφάρμοσαν το γνωστό ρητό, με προέλευση από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, «Στους δικούς μας όλα, στους εχθρούς μας τίποτα, στους υπόλοιπους με βάση τις νόμιμες διαδικασίες». Οι οποίες, και αυτές, είναι διάτρητες και γραφειοκρατικές. Όλα ανάγονται στη συνέχεια στο πεδίο της ψυχολογίας. Οι πολίτες εθίζονται, το παράνομο θεωρείται κανονικό, η ηθική που συμβαδίζει τυπικά με τη νομιμότητα είναι η κρατούσα. Έτσι το ρουσφέτι, η φοροδιαφυγή, το «φακελάκι» συνεχίζουν να υπάρχουν και να απολαμβάνουν «ασυλία». Οι κρατικοί θεσμοί χάνουν την όποια νομιμότητά τους, αντικαθίστανται από τις ιδιωτικές/ κομματικές σχέσεις.
Πρόκειται βεβαίως για σύνθετα προβλήματα που έχουν σχέση με τις δομές αλλά και τις νοοτροπίες της ελληνικής κοινωνίας. Κράτος, πολιτικά κόμματα και πολίτες συμμετέχουν σε ένα αξεδιάλυτο, φαύλο εν πολλοίς, γαϊτανάκι που δεν αφήνει κανένα από τα μέλη του να βγει απέξω, να δει την παρακμή και να ακολουθήσει ανάστροφη πορεία. Όλοι έχουν συνηθίσει με όλα. Το ερώτημα είναι ποιος οφείλει πρώτος να «σπάσει» το σκοινί, να προτείνει έναν άλλον τρόπο σχέσης που θα εμπνεύσει και τα δύο υπόλοιπα μέρη να καθιερώσουν νέες αξίες και πρακτικές. Ή πρόκειται για έναν κύκλο του τύπου «η κότα έκανε το αβγό...»;
Πρόκειται για ερωτήματα που παραπέμπουν σε άλλα ουσιώδη, άλυτα και αυτά, προβλήματα. Στη βάση αυτών των τελευταίων υπάρχουν τέσσερα ερωτήματα : Πρώτον, ποια είναι η σχέση του κόμματος με το κράτος. Μπορεί να υπάρξει διαχωρισμός και διακριτός ρόλος τού ενός από το άλλο; Φαίνεται πολύ δύσκολο καθώς έχει επικρατήσει η άνοδος ενός κόμματος στην κυβέρνηση να ισοδυναμεί με την κατίσχυσή του επί του δημοσίου μηχανισμού. Η επάνδρωση του κράτους από φίλια στελέχη και μέλη ισοδυναμεί με ιδεολογική υπεροχή ενός κόμματος έναντι ενός άλλου. Ο λειτουργικός διαχωρισμός του κόμματος από το κράτος θα απαιτούσε τη θέληση του πολιτικού κόμματος. Αλλά μπορεί το πολιτικό κόμμα να αλλάξει;
Ερχόμαστε έτσι στο ποια είναι τα πολιτικά κόμματα σήμερα. Έχοντας διαμορφωθεί, ακόμη και τα συντηρητικά κόμματα, με βάση το λενινιστικό πρότυπο, δηλαδή με κάθετη συγκεντρωτική δομή, έχουν αποθέσει τη συμμετοχική δημοκρατία μόνον στο πρόγραμμά τους. Όταν πρωτο - ιδρύθηκαν τα πολιτικά κόμματα είχαν στόχο να αποτελούν την αιχμή του δόρατος, τους οργανισμούς των πιο προωθημένων ιδεών και πρακτικών για τα συμφέροντα τάξεων και ομάδων που εκπροσωπούσαν. Σήμερα, στην πλειονότητά τους, δεν είναι παρά αντιπρόσωποι της τρέχουσας διαχείρισης, γι΄ αυτό εξάλλου παρουσιάζουν ομοιότητες ως προς τις πολιτικές απαντήσεις σε πολλά ζητήματα. Τα κόμματα θα αλλάξουν αν οι ηγεσίες τους και οι συνειδητοποιημένοι πολίτες που τα συναποτελούν αποφασίσουν να τα αλλάξουν. Αλλά πρώτα πρέπει να αλλάξουν οι ίδιοι.
Ωστόσο, είναι εύκολο να αλλάξει ο πολίτης; Αυτός που τυπικά έχει την εξουσία, πόση και ποια εξουσία διαθέτει; Σήμερα δεν διαθέτει καμία εξουσία. Το δημοκρατικό κράτος αδυνατεί να δώσει εξουσία δράσης στους πολίτες του. Ο πολίτης έχει γίνει θεατής των γεγονότων, των αποφάσεων, της τύχης της κοινωνίας, της οποίας βασικά μέλη αποτελούν ο ίδιος και οι όμοιοί του. Όποιοι θεσμοί, ελάχιστες φορές, προσπάθησαν να λειτουργήσουν, απέτυχαν παταγωδώς. Ο πολίτης έχει ελάχιστα όπλα στη διάθεσή του για να μπορέσει να εκτιμήσει, να αξιολογήσει και να καθορίσει τη στάση του.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Μα η δημοκρατία που «απολαμβάνουν» οι πολίτες στερείται διαφάνειας και ελέγχου. Οι πολίτες αγνοούν βασικά στοιχεία που τους αφορούν, δεν γνωρίζουν καν πώς κατανέμεται ο πλούτος που παράγουν. Δεν υπάρχουν στοιχεία για το πώς κατανέμονται οι χρηματοδοτήσεις του Δημοσίου, ποιες είναι οι δραστηριότητες ενός υπουργείου, με ποια κριτήρια κατευθύνει τη δράση της η κεντρική κυβέρνηση κ.λπ. Ως συνέπεια, ο πολίτης δεν μπορεί να ασκήσει έλεγχο, να απαιτήσει τη νομιμότητα και να απολαύσει τα δικαιώματά του. Πόσο μάλλον να κινηθεί και μέσω των οργανωμένων κομμάτων να διεκδικήσει ακόμη καλύτερο μέλλον.
Φθάνουμε λοιπόν στο κομβικό σημείο όπου η ενδυνάμωση των δημοκρατικών αξιών (διαφάνεια, έλεγχος, αξιοκρατία) μέσω συγκεκριμένων θεσμών θα αποτελούσε τη βασική όσο και minimum προϋπόθεση για να αναπτυχθεί ένα κίνημα πολιτών ικανό να συμπαρασύρει και να αλλάξει τα κόμματα, που με τη σειρά τους θα αλλάξουν το κράτος και τελικά την κοινωνία.
Φυσικά δεν μπορούμε να περιμένουμε να γίνουν όλα αυτά με γραμμική σειρά. Είναι λογικό τίποτα από τα παραπάνω να μην μπορεί να γίνει μεμονωμένα. Κυβέρνηση, κόμματα και πολίτες πρέπει να δράσουν ως σύνολο, με στόχο τη θέσπιση θεσμών, τη δημιουργία δράσεων και την επικράτηση αξιών που θα διαμορφώσουν μια άλλη πολιτική κουλτούρα σε όλα τα μέλη της κοινωνίας. Δύσκολο αλλά απαιτητό από τους καιρούς!
Γιάννης Ν. Μπασκόζος
Δημοσιογράφος
Βήμα Ιδεών
Άσκηση
Να δώσετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου, λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία που έχουν στο κείμενο : Καταδικάζεται, εκλείπει, παράδοξο, χλευάζουν, εκτελείται, διαφωνεί, προωθημένων .
1. Γιατί, ενώ καταδικάζεται ηθικά από όλους
1. Γιατί, ενώ καταδικάζεται ηθικά από όλους
2. Πόσο δύσκολο είναι να εφαρμοστεί η αξιοκρατία / αξιολόγηση στο
3. ελληνικό Δημόσιο και να εκλείψει το ρουσφέτι;
4. πρόκειται για πέντε άλυτα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας που διαθέτουν το εξής παράδοξο:
5. Μοιάζουν αυτά τα προβλήματα σαν σύγχρονοι, απυρόβλητοι θεοί που χλευάζουν τις φραστικές καταδίκες
6. Υπάρχουν κάθε χρόνο χιλιάδες αποφάσεις για την κατεδάφισή τους αλλά καμία δεν εκτελείται.
7. Υπάρχει κάποιος που να διαφωνεί με τις έννοιες της αξιολόγησης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου