Διαδραστική Άσκηση στο τέλος του κειμένου
Η μακάρια εποχή της ψηφοφορίας με μολυβένια σφαιρίδια στις μεταλλικές κάλπες του ΝΑΙ/ΟΧΙ, όπως και εκείνη του μελανώματος του δαχτύλου ή του τρυπήματος της ταυτότητας για την αποφυγή διπλοψηφιών, έχει περάσει προ πολλού. Σήμερα, οι εκλογές οργανώνονται και διεξάγονται, με βάση ηλεκτρονικά τηρούμενους και αναθεωρούμενους εκλογικούς καταλόγους, με ψηφοδέλτια, σε εκλογικά τμήματα, υπό συνθήκες που πρέπει να διασφαλίζουν την άμεση, ανόθευτη, μυστική και καθολική έκφραση της βούλησης των πολιτών, έτσι όπως το άρθρο 51 του Συντάγματος επιτάσσει. Παράλληλα, τα σύγχρονα μέσα ηλεκτρονικής επικοινωνίας έχουν αρχίσει να συμβάλλουν αισθητά στην προεκλογική- όπως άλλωστε και στη μετεκλογική και στη διαρκή ενημέρωση των ψηφοφόρων και στην αντίστοιχη διάχυση των πολιτικών μηνυμάτων που απευθύνουν τα κόμματα και οι υποψήφιοι προεκλογικά και στη συνέχεια οι βουλευτές, καθώς και άλλοι παράγοντες της λειτουργίας της δημοκρατίας. Η κοινωνία της πληροφορίας, στην οποία όλοι πια συμμετέχουμε ασκώντας μάλιστα ένα συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα (άρθρο 5Α), είναι επίσης κοινωνία της πολιτικής πληροφορίας. Θα ήταν όμως υπερβολή αν έλεγε κάποιος ότι βιώνουμε ήδη πλήρως την ηλεκτρονική δημοκρατία, μολονότι πληθαίνουν αδιάκοπα τα δείγματα της παρουσίας της : δεν είναι μόνον οι εκλογικοί κατάλογοι και η επεξεργασία των εκλογικών αποτελεσμάτων. Είναι ο ευρύτερος χώρος της «ηλεκτρονικής συμμετοχής» στον πολιτικό διάλογο, με την τηλεοπτική αναμετάδοση των συζητήσεων της Βουλής και των κοινοβουλευτικών επιτροπών, την επικοινωνία των πολιτικών και των κομμάτων με τους οπαδούς τους μέσω ιστοσελίδων, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και διαδικτυακών συζητήσεων, με τις δημοσκοπήσεις, την «ψηφιοποίηση» μεγάλου μέρους της προεκλογικής διαδικασίας και άλλα πολλά και διάφορα «προϊόντα» του συνδυασμού πολιτικής εφευρετικότητας και τεχνολογικής εξέλιξης (αλλά και επιχειρηματικότητας, αφού, ας μην το ξεχνάμε, το οικονομικό συμφέρον είναι πανταχού παρών). Όλα αυτά στοχεύουν στην αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος των πολιτών για την πολιτική δραστηριότητα, που συνοψίζεται στην επίτευξη του ποσοτικού - ποιοτικού ζεύγματος «περισσότεροι ψηφοφόροι - περισσότεροι ενημερωμένοι ψηφοφόροι».
Περικλείουν όμως και κινδύνους για την πληροφορική αυτοδιάθεση καθενός, ο οποίος δικαιούται την προστασία των προσωπικών του δεδομένων, την οποία του παρέχει το Σύνταγμα (άρθρο 9Α). Η ιδιωτικότητά μας απειλείται συνεχώς, ιδίως όπου υπεισέρχεται η ηλεκτρονική επικοινωνία και η συνακόλουθη συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων μας. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ζητήματα που άπτονται των πολιτικών πεποιθήσεων, πίσω από τις οποίες μπορεί να κρύβονται και άλλα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα, όπως οι θρησκευτικές και φιλοσοφικές πεποιθήσεις, η φυλετική και εθνική καταγωγή ή η συμμετοχή σε συνδικαλιστικές οργανώσεις. Αρκεί να σκεφτεί κάποιος ποιες πληροφορίες αυτής της κατηγορίας μπορεί να συλλεγούν από την καταγραφή και μόνο των ιστοσελίδων που επισκεπτόμαστε στο Διαδίκτυο.
Πριν από την εικονική άμεση δημοκρατία, η οποία ποιος ξέρει αν και πότε θα συμβεί, αναδύεται η προοπτική της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Μιας νέας μεθόδου συμμετοχής στην πολιτική διαδικασία και ειδικότερα στην άσκηση του κεφαλαιώδους πολιτικού δικαιώματος που καταλήγει στην ανάδειξη της Βουλής και της κυβέρνησης.
Πρόκειται φυσικά για την εξ αποστάσεως ψηφοφορία με ηλεκτρονικά μέσα και όχι για εκείνη που διεξάγεται μεν με τη βοήθεια εργαλείων πληροφορικής αλλά σε εκλογικά τμήματα, όπου για παράδειγμα τα χάρτινα ψηφοδέλτια μπορούν ν΄ αντικατασταθούν με διαδραστικές οθόνες ή με ειδικά πληκτρολόγια που οδηγούν την ψήφο κατευθείαν σε μια κεντρική ηλεκτρονική κάλπη. Εκεί παρίστανται εφορευτικές επιτροπές που παρακολουθούν και ελέγχουν την αδιάβλητη διεξαγωγή της διαδικασίας. Αντίθετα, στην εξ αποστάσεως ηλεκτρονική ψηφοφορία πολλά εξαρτώνται από τη «φιλοπατρία» των τεχνικών μέσων ή των τεχνοκρατών οι οποίοι τα διαχειρίζονται, ενώ προς το παρόν είναι ευάλωτα και σε ποικίλες κακόβουλες εξωτερικές παρεμβάσεις: πόσο, για παράδειγμα, έχουν τη δυνατότητα να εξασφαλίσουν τη μυστικότητα της ψήφου, δηλαδή ενός τόσο σημαντικού προσωπικού δεδομένου κάθε πολίτη, ευαίσθητου μάλιστα, αφού κατ΄ εξοχήν αποκαλύπτει τις πολιτικές του επιλογές. Και, από την άλλη πλευρά, πώς διασφαλίζεται ότι αυτός που ψηφοφορεί μέσω Διαδικτύου εκφράζει ο ίδιος, ελεύθερα, τη βούλησή του και δεν τον υποκαθιστά ένας πιο «ηλεκτρονικά εγγράμματος» συγγενής του ή δεν τον καθοδηγεί ή και πειθαναγκάζει οποιοσδήποτε τρίτος που βρίσκεται δίπλα του, κάτι εξαιρετικά δύσκολο να συμβεί στο εκλογικό τμήμα. Υπάρχει επίσης δυνατότητα λευκής ή ηθελημένα άκυρης ψήφου;
Οι συνταγματικές διατάξεις για την ανάδειξη της Βουλής δεν αποκλείουν την ηλεκτρονική ψηφοφορία. Θα μπορούσε λοιπόν ο νομοθέτης να τη θεσπίσει είτε γενικά είτε- το πιθανότερο, τουλάχιστον στην αρχή- προαιρετικά, εφόσον συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις, όπως ορισμένη ελάχιστη απόσταση του ψηφοφόρου από την εκλογική του περιφέρεια (ετεροδημότης, διαμονή στην αλλοδαπή), μεγάλη ηλικία, κατάσταση υγείας. Καλύτερα πάντως να σπεύδουμε βραδέως σε τέτοια ζητήματα, με την επίγνωση όμως ότι οι εξελίξεις είναι ταχύτατες.
Η ηλεκτρονική δημοκρατία κερδίζει συνεχώς έδαφος. Αλλά, ειδικά για την ηλεκτρονική ψηφοφορία, θα ήταν μάλλον πρόωρη η εφαρμογή μιας καινοτομίας που δεν έχει πείσει ότι εγγυάται επαρκώς τη μυστικότητα της ψήφου, ιδίως εν όσω δεν υπάρχει δυνατότητα αποτελεσματικού διοικητικού και δικαστικού της ελέγχου. Σε ένα τόσο ευαίσθητο για τα πολιτικά δικαιώματα πεδίο, ας περιμένουμε το μέλλον να δείξει.
Ο κ. Ν. Φραγκάκης είναι δικηγόρος, πρόεδρος του ΕΚΕΜΕ, μέλος της Αρχής Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων.
ΝΙΚΟΣ ΦΡΑΓΚΑΚΗΣ
Εφημερίδα το Βήμα
Άσκηση
Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου