Κείμενο : Ἰσοκράτης, Αρχίδαμος, 39

ΒΑΘΜΟΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : 1 2 3 4
Συντακτικό φαινόμενο : Δευτερεύουσες Προτάσεις

Κείμενο

Καὶ γὰρ οὐδὲ τοῦτό πω φανερόν ἐστιν, ὡς ἂν ποιήσωμεν τὰ κελευόμενα, βεβαίως ἤδη τὴν εἰρήνην ἄξομεν. Οἶμαι γὰρ ὑμᾶς οὐκ ἀγνοεῖν ὅτι πάντες εἰώθασι πρὸς μὲν τοὺς ἀμυνομένους περὶ τῶν δικαίων διαλέγεσθαι, τοῖς δὲ λίαν ἑτοίμως ποιοῦσι τὸ προσταττόμενον ἀεὶ πλείω προσεπιβάλλειν οἷς ἂν ἐξ ἀρχῆς διανοηθῶσιν, ὥστε συμβαίνειν βελτίονος εἰρήνης τυγχάνειν τοὺς πολεμικῶς διακειμένους τῶν ῥᾳδίως τὰς ὁμολογίας ποιουμένων.

Ἰσοκράτης, Αρχίδαμος, 39

Εισαγωγικό σημείωμα

Στο έργο Ἀρχίδαμος ο Ισοκράτης παρουσιάζει τον Αρχίδαμο το νεότερο (μακρινό απόγονο του Αρχίδαμου, του βασιλιά της Σπάρτης που εισέβαλε στην Αττική κατά την έναρξη του πελοποννησιακού πολέμου το 431 π.χ. ) να συμβουλεύει τους Σπαρτιάτες να μη δεχτούν τους όρους των Θηβαίων, μετά τη μάχη της Μαντινείας ( 362π.χ.) αλλά να τους αντιμετωπίσουν με σθένος. Στο συγκεκριμένο χωρίο, ο Αρχίδαμος τονίζει ότι δεν πρέπει να ενδώσουν στις απαιτήσεις των Θηβαίων, προκειμένου να κάνουν ειρήνη, διότι αυτή η υποχωρητικότητα θα τους οδηγήσει σε επαχθείς όρους ειρήνης.

Λεξιλόγιο

πω : ακόμη, έως τώρα

κελεύω : διατάζω, προτρέπω, παρακαλώ

ἄγω εἰρήνην : συνάπτω ειρήνη

οἴομαι κ΄ οἶμαι : νομίζω

εἴωθα : παρακείμενος με σημασία ενεστώτα του ρήματος ἔθω : συνηθίζω, έχω τη συνήθεια, είμαι συνηθισμένος

λίαν : πολύ

ἀεὶ και αἰεί : πάντοτε

προσεπιβάλλω : επιβάλλω επιπροσθέτως , επιβάλλω ακόμη περισσότερα

τυγχάνω τινός : I. συναντώ, πετυχαίνω, βρίσκω κάποιον II. βρίσκω, πετυχαίνω, παίρνω, αποκτώ, αξιώνομαι κάποιου, πράγματος, απολαμβάνω

πολεμικῶς διάκειμαι : έχω φιλοπόλεμη διάθεση

ῥᾳδίως : εύκολα

ποιοῦμαι τάς ὁμολογίας : συνάπτω συμφωνίες

Ανιχνευτικά ερωτήματα για την κατανόηση του κειμένου

• Ποια στάση πιστεύει ο Αρχίδαμος ότι πρέπει να τηρήσουν οι Σπαρτιάτες απέναντι στις απαιτήσεις των θηβαίων ; Να εντοπίσετε το σχετικό χωρίο.
• Με ποια επιχειρήματα στηρίζει τη θέση του;

Συντακτικές Επισημάνσεις

φανερόν : κατηγορούμενο στο υποκείμενο του «ἐστιν» , «τοῦτό»

ὡς βεβαίως ἤδη τὴν εἰρήνην ἄξομεν : δευτερεύουσα ειδική πρόταση σε θέση επεξήγησης στο «τοῦτό»

ἂν ποιήσωμεν τὰ κελευόμενα : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση

ὑμᾶς : υποκείμενο στο «οὐκ ἀγνοεῖν»

ὅτι πάντες εἰώθασι πρὸς μὲν τοὺς ἀμυνομένους περὶ τῶν δικαίων διαλέγεσθαι, τοῖς δὲ λίαν ἑτοίμως ποιοῦσι τὸ προσταττόμενον ἀεὶ πλείω προσεπιβάλλειν : δευτερεύουσα ειδική πρόταση σε θέση αντικειμένου στο «οὐκ ἀγνοεῖν»

διαλέγεσθαι, προσεπιβάλλειν : τελικά απαρέμφατα σε θέση αντικειμένου στο «εἰώθασι»

τοῖς ποιοῦσι : επιθετική μετοχή σε θέση αντικειμένου στο «προσεπιβάλλειν»

προσεπιβάλλειν οἷς ἂν ἐξ ἀρχῆς διανοηθῶσιν : προσεπιβάλλειν [ τούτοις ] ἅ ἂν ἐξ ἀρχῆς διανοηθῶσιν : αναφορική έλξη

[ η αναφορική αντωνυμία «οἷς», αντί να βρίσκεται σε πτώση αιτιατική, (ἅ) , όπως απαιτεί η σύνταξη του ρήματος «διανοηθῶσιν» ( το διανοέομαι – οῦμαι παίρνει αντικείμενο σε αιτιατική, όχι σε δοτική ), βρίσκεται σε πτώση δοτική, επειδή έλκεται από προηγούμενη δοτική. Όταν η προηγούμενη λέξη ( σε δοτική ή γενική πτώση ) που έλκει την αναφορική αντωνυμία, είναι δεικτική αντωνυμία, συνήθως παραλείπεται, δεν υπάρχει στο κείμενο, πρέπει να την εννοήσουμε. Εδώ η δοτική που εννοείται είναι η δεικτική αντωνυμία «τούτοις» . Λειτουργεί ως δοτική της αναφοράς στο «προσεπιβάλλειν» .]

ὥστε συμβαίνειν βελτίονος εἰρήνης τυγχάνειν τοὺς πολεμικῶς διακειμένους τῶν ῥᾳδίως τὰς ὁμολογίας ποιουμένων. : δευτερεύουσα συμπερασματική απαρεμφατική πρόταση. Έχει απαρέμφατο (συμβαίνειν) σε θέση ρήματος.

Μετάφραση

Γιατί ούτε και αυτό είναι ως τώρα φανερό, ότι, δηλαδή, αν κάνουμε όσα μας ζητούν, θα εξασφαλίσουμε σίγουρα ειρήνη. Πιστεύω ότι δεν αγνοείτε πως όλοι συνηθίζουν να συζητούν για το δίκαιο όταν έχουν απέναντι τους ανθρώπους που υπερασπίζονται τον εαυτό τους. Αντιθέτως, σε αυτούς που πολύ εύκολα κάνουν όσα τους ζητούν, προβάλλουν πάντα περισσότερες απαιτήσεις από όσα αρχικά είχαν σκεφτεί. Έτσι, συμβαίνει όσοι έχουν τη διάθεση να πολεμήσουν, να πετυχαίνουν καλύτερους όρους ειρήνης από αυτούς που εύκολα συνάπτουν συμφωνίες.