Κείμενο : Ἰσοκράτης, Περί τῆς Ἀντιδόσεως,132 - 133

ΒΑΘΜΟΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : 1 2 3 4

Συντακτικό φαινόμενο : Δευτερεύουσες Ονοματικές Προτάσεις

Κείμενο

Καίτοι πολλάκις καὶ παρ΄ ἐμοῦ τοιούτους λόγους ἤκουσεν͵ ὡς χρὴ τοὺς πολιτευομένους καὶ βουλομένους ἀρέσκειν προαιρεῖσθαι μὲν τῶν τε πράξεων τὰς ὠφελιμωτάτας καὶ βελτίστας καὶ τῶν λόγων τοὺς ἀληθεστάτους καὶ δικαιοτάτους͵ οὐ μὴν ἀλλὰ κἀκεῖνο παρατηρεῖν καὶ σκοπεῖν͵ ὅπως ἐπιχαρίτως καὶ φιλανθρώπως ἅπαντα φανήσονται καὶ λέγοντες καὶ πράττοντες · ὡς οἱ τούτων ὀλιγωροῦντες ἐπαχθέστεροι καὶ βαρύτεροι δοκοῦσιν εἶναι τοῖς συμπολιτευομένοις. Ὁρᾷς δὲ τὴν φύσιν τὴν τῶν πολλῶν ὡς διάκειται πρὸς τὰς ἡδονὰς͵ καὶ διότι μᾶλλον φιλοῦσιν τοὺς πρὸς χάριν ὁμιλοῦντας ἢ τοὺς εὖ ποιοῦντας͵ καὶ τοὺς μετὰ φαιδρότητος καὶ φιλανθρωπίας φενακίζοντας ἢ τοὺς μετ΄ ὄγκου καὶ σεμνότητος ὠφελοῦντας.

Ἰσοκράτης, Περί τῆς Ἀντιδόσεως, 132 - 133

Εισαγωγικό σημείωμα

Με αφορμή μια υποτιθέμενη δίκη αντιδόσεως ( δίκη για ανταλλαγή περιουσιών ) εναντίον του, ο Ισοκράτης, σε προχωρημένη πια ηλικία, προβαίνει, με το μεγαλύτερο σε έκταση λόγο του, σε ένα απολογισμό της ζωής και του έργου του, υπερασπίζοντας το εκπαιδευτικό ιδεώδες που υπηρέτησε μέσα από τη σχολή του. Στο συγκεκριμένο χωρίο, παρουσιάζει τη συμπεριφορά που πρέπει να ακολουθούν οι πολιτικοί.

Λεξιλόγιο

χρὴ : πρέπει, επιβάλλεται
βούλομαι : θέλω
προαιρέομαι- οῦμαι: επιλέγω, προτιμώ
οὐ μὴν ἀλλὰ : αλλά όμως, επιπλέον όμως
παρατηρέω-ῶ : φροντίζω, προσέχω

σκοπέω-ῶ : παρατηρώ, εξετάζω, προσέχω, αναζητώ, ερευνώ

ἐπιχαρίτως : ευχάριστα
φαίνομαι + κατηγορηματική μετοχή : φαίνομαι ότι ή φανερά + ρήμα
ὀλιγωρέω -ῶ : αδιαφορώ, αμελώ
ἐπαχθής - ής - ές : δυσάρεστος
βαρύς - εῖα - ύ : επαχθής, οδυνηρός, αυστηρός
φιλέω - ῶ : αγαπώ
ὁμιλῶ : συναναστρέφομαι, ασχολούμαι, είμαι μαθητής κάποιου
πρός χάριν ὁμιλῶ : προσπαθώ να είμαι συμπαθής
εὖ ποιῶ τινα : ευεργετώ, ωφελώ κάποιον
φενακίζω : εξαπατώ, ψεύδομαι
φαιδρότης - τητος : εύθυμη διάθεση
φιλανθρωπία : ευγένεια, ηπιότητα
ὄγκος, ὁ : σοβαρό, αυστηρό ύφος
σεμνότης - τητος : σοβαρότητα, αξιοπρέπεια, μεγαλοπρέπεια

Ανιχνευτικά ερωτήματα για την κατανόηση του κειμένου
• Ποια στάση θεωρεί ο Ισοκράτης ότι πρέπει να ακολουθούν οι πολιτικοί ;
• Πώς αιτιολογεί τη θέση του ;

Συντακτικές επισημάνσεις

• ὡς χρὴ τοὺς πολιτευομένους καὶ βουλομένους ἀρέσκειν προαιρεῖσθαι μὲν τῶν τε πράξεων τὰς ὠφελιμωτάτας καὶ βελτίστας καὶ τῶν λόγων τοὺς ἀληθεστάτους καὶ δικαιοτάτους͵ οὐ μὴν ἀλλὰ κἀκεῖνο παρατηρεῖν καὶ σκοπεῖν : δευτερεύουσα ειδική πρόταση σε θέση επεξήγησης στο « λόγους»
• ὅπως ἐπιχαρίτως καὶ φιλανθρώπως ἅπαντα φανήσονται καὶ λέγοντες καὶ πράττοντες: πλάγια ερωτηματική πρόταση σε θέση επεξήγησης στο «κἀκεῖνο»
• ὡς οἱ τούτων ὀλιγωροῦντες ἐπαχθέστεροι καὶ βαρύτεροι δοκοῦσιν εἶναι τοῖς συμπολιτευομένοις : κύρια πρόταση
• ὡς διάκειται πρὸς τὰς ἡδονὰς : πλάγια ερωτηματική πρόταση σε θέση αντικειμένου στο «Ὁρᾷς»
• καὶ διότι μᾶλλον φιλοῦσιν τοὺς πρὸς χάριν ὁμιλοῦντας ἢ τοὺς εὖ ποιοῦντας͵ καὶ τοὺς μετὰ φαιδρότητος καὶ φιλανθρωπίας φενακίζοντας ἢ τοὺς μετ΄ ὄγκου καὶ σεμνότητος ὠφελοῦντας : δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση

Μετάφραση

Και όμως και από μένα άκουσε τέτοια λόγια, ότι δηλαδή πρέπει όσοι πολιτεύονται και θέλουν να είναι αρεστοί, να προτιμούν τις πιο ωφέλιμες και τις καλύτερες από τις πράξεις και τους πιο αληθινούς και δίκαιους από τους λόγους, αλλά ( πρέπει) όμως επιπλέον και εκείνο να φροντίζουν και να προσέχουν, πώς δηλαδή θα φανούν να λένε και να πράττουν τα πάντα με ευχάριστο και ήπιο τρόπο. Γιατί όσοι αδιαφορούν γι’ αυτά, φαίνονται στους συμπολίτες τους ότι είναι πολύ ανυπόφοροι και σκληροί. Βλέπεις τη φύση των περισσοτέρων πώς ρέπει προς τις ηδονές - και ακόμη γιατί αγαπούν περισσότερο όσους προσπαθούν να είναι συμπαθείς παρά όσους τους ευεργετούν και (αγαπούν περισσότερο) όσους τους εξαπατούν με ευχάριστους και ευγενικούς τρόπους παρά όσους τους ωφελούν με σοβαρότητα και αξιοπρέπεια.