Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2016

Πλαστές ταυτότητες

«Κι εσύ, ποιανού είσαι;»











Του  Λευτέρη   Κουγιουμουτζή


«Κι εσύ, ποιανού είσαι;» ρωτάγανε οι άνθρωποι παλιότερα στα χωριά της Κρήτης -κι οι μεγαλύτεροι ρωτούνε ακόμα- όταν σε θωρούσανε στο δρόμο ή στο καφενείο και δεν σ’ αναγνωρίζανε.
Σε βλέπανε άγνωστο κι έπρεπε να σε ταυτοποιήσουν, να σε προσδιορίσουν για να μπορέσουν να σε διαχειριστούν, καθότι το άγνωστο τρομάζει μα και συναρπάζει συνάμα, εξάπτει και θορυβεί, κεντρίζει την περιέργεια κι ενεργοποιεί αντανακλαστικά κι αμυντικούς μηχανισμούς. Δεν θέλανε να μάθουνε ποιος είσαι, αλλά ποιανού είσαι· το δεύτερο καθόριζε το πρώτο.
Το δικό σου όνομα δεν θα τους έλεγε πολλά, μονάχα του κυρού και του παππού σου, αυτή ήταν η ταυτότητα και το πασαπόρτι σου. Και αναλόγως την απάντηση, ερχότανε κι οι αντιδράσεις· εισέπραττες χαρά, εκτίμηση κι αποδοχή ή παγωμάρα και συγκατάβαση.
Όχι γι’ αυτό που ήσουνα στ’ αλήθεια, αυτό παρέμενε άγνωστο κι αδιάφορο, αλλά για την εικόνα που έφτιαχναν για σένα με βάση το προγονικό σου παρελθόν. 

Κι αν άλλαξαν οι εποχές και οι καιροί, παρέμεινε η συνήθεια. Πάλι αγωνιούμε να ορίσουμε τον άλλον με βάση αποσπασματικές πληροφορίες και παραμέτρους ελλιπείς.
Ο τάδε αρθρογράφος εγκωμιάζει σήμερα μια κυβερνητική πρωτοβουλία, άρα θα είναι φερέφωνο της προπαγάνδας της κυβέρνησης· ο δείνα, πάλι, άσκησε κριτική, πασιφανές πως ξεπουλήθηκε στους αντιπάλους και στους αποστάτες. Κάποιος σχολίασε θετικά το σύμφωνο συμβίωσης χθες στην παρέα, μάλλον πως είναι ομοφυλόφιλος - και δεν του φαινότανε.
Και ένας άλλος φίλος σε έναν αγιασμό έκανε τον σταυρό του· θρησκόληπτος κι οπισθοδρομικός, λοιπόν. Ψάχνουμε αφορμές για να κολλήσουμε ταμπέλες και να χαρακτηρίσουμε απόλυτα κάποιον, με βάση γνωρίσματα επιφανειακά και επιπόλαια· τι γράφει σήμερα, τι είπε χθες, τι φόρεσε, τι έφαγε, τι ήπιε, με ποιον συναναστράφηκε, ποια ποδοσφαιρική ομάδα υποστηρίζει, πού μένει, από πού κατάγεται και χίλια δυο άλλα.
Πράγματα που στο σύνολό τους και σε βάθος χρόνου μπορεί να συνθέτουν έναν χαρακτήρα, εμείς παρ' όλα αυτά καταπιανόμαστε από κανένα δυο που έτυχε ν’ αναγνωρίσουμε και βγάζουμε τα βιαστικά μας συμπεράσματα.

Με άνεση πηγαίνουμε από το μέρος στο όλον, κάνουμε ισοπεδωτικές γενικεύσεις, αποδίδουμε αυθαίρετα ιδιότητες και πεποιθήσεις κι εντέλει πλάθουμε φαντασιακές κι ανύπαρκτες προσωπικότητες.

Ενδεχομένως αυτός ο μηχανισμός ταυτοποίησης να είναι έμφυτος στην ανθρώπινη ψυχολογία, μια διαδικασία φυσική και ενστικτώδης. Άλλο να σχηματίζεις μια πρώτη εντύπωση για ένα άτομο ή μια κατάσταση, παρ' όλα αυτά, κι άλλο να περιχαρακώνεσαι σ’ αυτήν δογματικά κι εμμονικά, αναπαράγοντάς την και στους γύρω σου.

Μοιράζοντας πλαστές ταυτότητες, χάνουμε ευκαιρίες να γνωρίσουμε καλύτερα ανθρώπους και καταστάσεις, που ενδεχομένως να έχουνε πολλά να μας προσφέρουνε και να μας πούνε.
Ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως με την ίδια ευκολία κι ελαφρότητα θα χαρακτηριστούμε κι εμείς με τη σειρά μας και πως εκεί έξω κυκλοφορούνε διάφοροι Φρανκενστάιν του πραγματικού μας εαυτού.


Εφημερίδα  των   Συντακτών


Δεν υπάρχουν σχόλια: