Κατευθύνει ή κατευθύνεται η κοινή γνώμη;

Του  Χρήστου  Μασσαλά

 Oι δημοσκοπήσεις φέρνουν στην επιφάνεια την «κοινή γνώμη», η οποία εκφράζει το σύνολο των απόψεων των μελών μιας ομάδας  πάνω σε ένα θέμα κοινού ενδιαφέροντος. Στις περιπτώσεις της πολιτικής που αναφέρουν τα ΜΜΕ, το «κοινό» είναι θεωρητικά όλος ο λαός και η κοινή γνώμη θεωρείται ότι εκφράζει τη φωνή όλου του λαού και όχι μιας περιορισμένης ομάδας.

Ο ρόλος που παίζει η κοινή γνώμη στη σύγχρονη δημοκρατία είναι ζωτικός. Για τον λόγο αυτόν η εξάσκησή του πρέπει να προέρχεται από ένα κοινό το οποίο να αποτελούν άτομα με κρίση και συναίσθημα ευθύνης. 

Μπορεί άραγε το κοινό της δημοκρατίας να ξεφύγει από την επίδραση των παραγόντων που το μεταβάλλουν σε ένα εξωκατευθυνόμενο σύνολο; Μπορεί να φιλτραριστεί η συλλογική σκέψη από τις αδυναμίες της ώστε να μεταβληθεί σε σκέψη ατόμων; Μπορεί η κοινή γνώμη να γίνει από κατευθυνόμενη κατευθύνουσα; Για την έκφραση γνώμης επάνω σε ένα θέμα το άτομο χρειάζεται παιδεία, ενημέρωση και ισχυρή πίστη σε ένα σύστημα αξιών. Η παιδεία διαπλάθει άτομα με κριτική σκέψη, υπευθυνότητα και τα προσανατολίζει προς ένα σύστημα αξιών. Η σωστή και αντικειμενική ενημέρωση τούς δίνει τα απαραίτητα στοιχεία για να κρίνoυν και ένα σύστημα αξιών τα θωρακίζει από επικίνδυνες επιρροές. Η κυρίαρχη αξία είναι η αλήθεια και ο εραστής της δεν είναι ο άνθρωπος των έτοιμων λύσεων, των ιδεολογιών και των δογμάτων, αλλά ο άνθρωπος με έντονη την κριτική διάθεση.

Η ποιότητα της δημοκρατίας χαρακτηρίζεται από τη δυνατότητα της κοινής γνώμης να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της.

Είναι γεγονός ότι οι πολιτικοί ηγέτες σε μια σύγχρονη δημοκρατία είναι δέσμιοι της κοινής γνώμης (φιλτραρισμένης ή μη). Από αυτήν εξαρτώνται, αυτήν υπολογίζουν στις πολιτικές τους αποφάσεις, με βάση αυτή σχεδιάζουν τις επόμενες κινήσεις τους και τελικά σ΄ αυτή δίνουν απολογισμό των πράξεών τους. Είναι υποχρέωση του πολιτικού μας συστήματος να δημιουργήσει εκείνο το περιβάλλον που θα απαλλάσσει τον λαό μας από στρεβλώσεις στην ενημέρωση και μαζί να παραμερίζει το συναισθηματικό στοιχείο στην κρίση του. Ο κυρίαρχος ρόλος σε μια τέτοια προοπτική ανήκει στα ΜΜΕ. Η πολυδιάστατη ενημέρωση, ο τονισμός των θετικών και των αρνητικών στοιχείων των πολιτικών πράξεων και πρακτικών και οι πιθανές επιπτώσεις τους στην πορεία της χώρας πρέπει να είναι διαθέσιμα στον πολίτη για να έχουμε «κοινή γνώμη» με κατευθύνοντα ρόλο.

Η κοινή γνώμη περιέχει ουσιαστικές αρχές της δικαιοσύνης, αλλά και άγνοια και συναισθηματισμό... Η ερμηνεία της ως κυριαρχούσα γνώμη της πλειοψηφίας επηρεάζει το πολιτικό περιβάλλον και γενναίες αποφάσεις είναι δύσκολο να παρθούν. Η αλήθεια είναι ότι η φωτισμένη κοινή γνώμη μπορεί να βοηθήσει στη λειτουργία της δημοκρατίας.

Μια τέτοια προοπτική θα προέλθει από το ενημερωμένο κοινό και όχι από ευκολοσυγκίνητες και εύπλαστες μάζες. Το ενημερωμένο άτομο μέσα στο κοινό διατηρεί την προσωπικότητά του και, όσο και αν επηρεάζεται από την παρουσία των άλλων, παραμένει τελικός κριτής της σκέψης και της πράξης του.

Συμπέρασμα: Για να μπορέσει η κοινή γνώμη να ανταποκριθεί στη θεμελιακή της αποστολή, πρέπει η Παιδεία και η ενημέρωση να παίξουν σωστά τον ρόλο τους. Οι ενημερωμένοι πολίτες είναι η βάση της αποτελεσματικής δημοκρατίας.

Ο κ. Χρ. Β. Μασσαλάς είναι πρόεδρος της ΔΕ του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και του ΣΑΠΕ.