Μπορεί να μας «σώσει» η Τέχνη;

 Η   κινηματογραφική  ταινία  του  Μπενίνι  " Η  ζωή   είναι   ωραία"

Να  κατακτήσουμε  πάλι  τα  υλικά  από  τα  οποία  είναι  φτιαγμένη  η  αληθινή  ζωή.

Έχω επισημάνει πάρα πολλές φορές, και είναι αποδεδειγμένο, ότι κατά έναν περίεργο τρόπο σε περιόδους κρίσης η Τέχνη ανθεί. Ίσως γιατί οι άνθρωποι αισθάνονται ότι μόνο μια επίθεση πολιτισμού μπορεί να διασώσει την ψυχή τους. Είναι το τελευταίο που απομένει. Το παράξενο είναι ότι όχι μόνον εγώ αλλά πολλοί ακόμα διαισθάνονταν την κρίση που ερχόταν. Υπόγεια, αλλά ερχόταν. Απλώς δεν τολμούσαμε να την αντιμετωπίσουμε γιατί ζούμε σε ένα είδος πλάνης σε σχέση με το τι αξίζει, με το τι έχει σημασία και με το τι έχει προοπτική. Πιστεύω ειλικρινά ότι αυτήν την εποχή χρειάζεται όσο το δυνατόν περισσότερη έμφαση στον πολιτισμό. Ελπίζω ότι κάποια στιγμή οι υπεύθυνοι θα καταλάβουν ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να διασώσουμε μια χαμένη αξιοπρέπεια.

Θεόδωρος Αγγελόπουλος

Ο κ. Θεόδωρος Αγγελόπουλος είναι σκηνοθέτης.

«Να  συστηθούμε  στην  κοινωνία»

Μόνο  η επένδυση στην Τέχνη μπορεί να αποφέρει υπέροχους καρπούς. Ευτυχώς υπάρχουν ακόμη εξαιρετικά σημαντικές πρωτοβουλίες και έργα σε όλο τον κόσμο που δίνουν εμπνευσμένη και πολύ πρακτική απάντηση σε όλους εκείνους που ανεύθυνα και ανιστόρητα υποστηρίζουν ότι σε καιρούς κρίσης η επένδυση στην τέχνη είναι ανώφελη.

Η Τέχνη δίνει υπέροχη πνοή ζωής, δίνει στις ψυχές φτερά και πετούν πέρα από τη ζοφερή τους πραγματικότητα. Αυτό προκαλεί η Τέχνη, ανύψωση· αυτό που δεν κάνει ο υλικός πλούτος παγιδευμένος στην εφήμερη φύση του. Η παγκόσμια ιστορία της ανθρωπότητας το έχει επιβεβαιώσει και εξακολουθεί να το επιβεβαιώνει. Υπάρχει όμως και τεράστια ευθύνη της Τέχνης να ξανασυστηθεί άμεσα και ουσιαστικά με την κοινωνία. Να αποποιηθεί τα φτιασίδια που παραμορφώνουν το περιεχόμενό της. Γιατί μας θέλουν να αλληθωρίζουμε προς τα ταμεία.

Το πραγματικό ταμείο της Τέχνης όμως βρίσκεται στην ανάταση και αυτό οφείλει να επιστρέφει στην κοινωνία και όχι να χαϊδεύει τα άρρωστα ένστικτά της. Μόνο έτσι η ανάσταση είναι πιθανή. Να κατακτήσουμε πάλι τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένη η αληθινή ζωή. Όλοι οι της τέχνης έχουμε τεράστια ευθύνη και υποχρέωση απέναντι σε αυτό.

Λουκία   Ρικάκη

Η  κυρία  Λουκία  Ρικάκη  είναι σκηνοθέτις.

 «Είναι  αντίπαλον  δέος  της  κρίσης»

Σε   εποχές  δύσκολες η Τέχνη είναι το καταφύγιο των κατατρεγμένων. Αλλά και διέξοδος για τον στριμωγμένο νου, πηγή ανάτασης για την καθηλωμένη ψυχή, ζωογόνος τροφή για το άρρωστο πνεύμα. Και αν όλα αυτά ακούγονται πολύ θρησκευτικά, ας προσθέσω και μια διάσταση πιο υλιστική: με ελάχιστα χρήματα και ελάχιστο κόπο. Αντίθετα με την πραγματική ζωή, όπου μάς λένε ότι όλα γίνονται καθαρά και τίμια ενώ όλα γίνονται βρώμικα και άτιμα, η Τέχνη ξεκινά από την παραδοχή ότι η βάση της συναλλαγής είναι το ψέμα: όλοι ξέρουν συνειδητά ότι εξαπατούν και εξαπατώνται. Όλοι ξέρουν από πριν ότι αυτό που συμβαίνει δεν είναι η αληθινή ζωή αλλά η τεχνητή αναπαράστασή της, μια κατασκευή. Όλοι όμως ταυτόχρονα ξέρουν ότι αυτό το ψέμα, αυτή η κατασκευή, πηγάζει βαθιά μέσα από την ψυχή του καλλιτέχνη και απευθύνεται βαθιά μέσα στην ψυχή του θεατή. Ότι, απελευθερωμένη από την υποκρισία της αληθινής ζωής, η Τέχνη μπορεί να μιλήσει ελεύθερα, με γνησιότητα, τη γλώσσα της αλήθειας.

Ιδωμένη υπό αυτό το πρίσμα η τέχνη είναι η πραγματική πολιτική, η πραγματική επιστήμη της κοινωνικής δημιουργίας και δημιουργικότητας. Σφυρηλατεί την κοινωνική συνοχή, ανανεώνει τις παλιές αξίες, χτίζει καινούργιες, γιατρεύει πληγές. Και δεν αποτελεί απλό αντίδοτο στην κρίση, στην όποια κρίση. Αποτελεί το αντίπαλον δέος της κρίσης, της κοινωνίας των αξιών που καταρρέουν και του πεισιθάνατου κλίματος των ημερών μας.

Γιάννης   Χουβαρδάς

Ο κ.  Γιάννης   Χουβαρδάς  είναι  καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου.

Εφημερίδα   το  Βήμα