Κείμενο : Ξενοφῶντος, Λακεδαιμονίων Πολιτεία, I 1- 2

Άσκηση  γραμματικής  πολλαπλών  επιλογών  στο  τέλος  του  κειμένου

Βαθμός  δυσκολίας  του  κειμένου  : 1 2 3 4

Συντακτικά   φαινόμενα  :  μετοχές, αντικείμενο 

Κείμενο

Ἀλλ΄ ἐγὼ ἐννοήσας ποτὲ ὡς ἡ Σπάρτη τῶν ὀλιγανθρωποτάτων πόλεων οὖσα δυνατωτάτη τε καὶ ὀνομαστοτάτη ἐν τῇ Ἑλλάδι ἐφάνη͵ ἐθαύμασα ὅτῳ ποτὲ τρόπῳ τοῦτ΄ ἐγένετο· ἐπεὶ μέντοι κατενόησα τὰ ἐπιτηδεύματα τῶν Σπαρτιατῶν͵ οὐκέτι ἐθαύμαζον. Λυκοῦργον μέντοι τὸν θέντα αὐτοῖς τοὺς νόμους͵ οἷς πειθόμενοι ηὐδαιμόνησαν͵ τοῦτον καὶ θαυμάζω καὶ εἰς τὰ ἔσχατα [μάλα] σοφὸν ἡγοῦμαι. Ἐκεῖνος γὰρ οὐ μιμησάμενος τὰς ἄλλας πόλεις͵ ἀλλὰ καὶ ἐναντία γνοὺς ταῖς πλείσταις͵ προέχουσαν εὐδαιμονίᾳ τὴν πατρίδα ἐπέδειξεν.

Ξενοφῶντος,   Λακεδαιμονίων   Πολιτεία,  I  1 - 2

Εισαγωγικό  σημείωμα

Στο  έργο  Λακεδαιμονίων  Πολιτεία  ο  Ξενοφώντας  ασχολείται  κυρίως  με  το  παιδαγωγικό  σύστημα  της  Σπάρτης  που  είχε  θεσπίσει  στην  πόλη  ο  Λυκούργος.  Ο   Ξενοφώντας  αποδίδει   την  ακμή  της  Σπάρτης   στη  νομοθεσία  του  Λυκούργου. Το  έργο  γράφτηκε  πιθανότατα  το  378 π.χ.,  στην  αρχή  της  δεύτερης  ναυτικής  ηγεμονίας των  Αθηναίων.

Λεξιλόγιο

θαυμάζω  : I. εκπλήσσομαι, απορώ II.  Θαυμάζω III.  επαινώ,  τιμώ

ἐπιτήδευμα  -ματος,  το : ασχολία, εργασία, συνήθεια, επάγγελμα

τὸν θέντα  :  τίθημι

εὐδαιμονέω- ῶ  : ευτυχώ,  είμαι  ευτυχής

ἡγέομαι  - οῦμαι  :  θεωρώ

προέχω  : υπερτερώ,  ξεπερνώ

ἐπιδείκνυμι  + κατηγορηματική  μετοχή  : αποδεικνύω,  παρουσιάζω

Ανιχνευτικά  ερωτήματα   για  την  κατανόηση  του  κειμένου

Πού  οφειλόταν κατά  τον  Ξενοφώντα, η  υπεροχή  της Σπάρτης ;  Να  εντοπίσετε  τα  σχετικά  χωρία.

Συντακτικές  επισημάνσεις

ὡς ἡ Σπάρτη τῶν ὀλιγανθρωποτάτων πόλεων οὖσα δυνατωτάτη τε καὶ ὀνομαστοτάτη  ἐν τῇ Ἑλλάδι ἐφάνη :  δευτερεύουσα  ειδική  πρόταση  σε  θέση  αντικειμένου  στη   μετοχή   «ἐννοήσας».

οὖσα : αναφορική  ή   εναντιωματική  μετοχή

τῶν   πόλεων  : γενική κατηγορηματική  διαιρετική

δυνατωτάτη τε καὶ ὀνομαστοτάτη ἐν τῇ Ἑλλάδι [οὖσα]  ἐφάνη 

δυνατωτάτη τε καὶ ὀνομαστοτάτη  : κατηγορούμενα

ὅτῳ ποτὲ τρόπῳ τοῦτ΄ ἐγένετο : πλάγια   ερωτηματική  πρόταση μερικής  άγνοιας   σε  θέση   αντικειμένου  στο «ἐθαύμασα»

τρόπῳ  : δοτική  ως  επιρρηματικός  προσδιορισμός  του  τρόπου

ἐπεὶ μέντοι κατενόησα τὰ ἐπιτηδεύματα τῶν Σπαρτιατῶν : δευτερεύουσα  αιτιολογική  πρόταση

τῶν  Σπαρτιατῶν  :  γενική  υποκειμενική

τὸν  θέντα  :   επιθετική  μετοχή  σε  θέση  επιθετικού  προσδ. στο  «Λυκοῦργον»

αὐτοῖς,  τοὺς νόμους : έμμεσο  και   άμεσο  αντικείμενο  στη  μετοχή «τὸν θέντα»

οἷς :  αντικείμενο   στη   μετοχή   «πειθόμενοι»

σοφὸν  : κατηγορούμενο

οὐ μιμησάμενος … ἀλλὰ καὶ    …  γνοὺς  : τροπικές  μετοχές

ταῖς  πλείσταις :  δοτική  αντικειμενική  στο «ἐναντία»

ἐναντία  : σύστοιχο  αντικείμενο  στη  μετοχή  « γνούς»

εὐδαιμονίᾳ : δοτική ως   επιρρηματικός  προσδιορισμός  της  αναφοράς  στη  μετοχή  «προέχουσαν»

προέχουσαν : κατηγορηματική  μετοχή  συνημμένη  στο  αντικείμενο  του  ρήματος  «ἐπέδειξεν»

Μετάφραση

Όταν  κάποτε  σκέφτηκα  ότι  η  Σπάρτη, που  ήταν  από τις  πιο  ολιγάνθρωπες πόλεις,    αποδείχτηκε  καθαρά  η  πιο   δυνατή  και  ονομαστή πόλη  στην  Ελλάδα,  απόρησα  με  ποιο  άραγε  τρόπο  έγινε  αυτό. Όταν  όμως  γνώρισα  καλά  τις συνήθειες  των Σπαρτιατών,  δεν  απορούσα  πια. Το  Λυκούργο  όμως  που γι’ αυτούς  θέσπισε  τους  νόμους,  στους  οποίους  υπακούοντας  έζησαν ευτυχισμένοι,  και  τον  θαυμάζω  και  τον  θεωρώ   εξαιρετικά  σοφό.  Αυτός,   χωρίς  να  μιμηθεί  τις  άλλες  πόλεις,  αλλά  έχοντας  αντίθετες  αντιλήψεις  με  τις  περισσότερες  (πόλεις) , έκανε   την  πατρίδα  του  να  υπερέχει  σε  ευτυχία.  

Άσκηση

Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση

1. Το   ουσιαστικό    ἡ  ἠχώ  έχει  αιτιατική   ενικού  :
   Α. ἠχῶ
   Β. ἠχώ
   Γ. ἠχοῖ
   Δ. ἠχών
   Απάντηση Β
2. Το  ουσιαστικό  ὁ  ὄρνις έχει  κλητική  ενικού  :
   Α. ὄρνι
   Β. ὄρνις
   Γ. ὄρνιν
   Δ. ὄρνιθα
   Απάντηση Α
   
3. Το  ουσιαστκό  ὁ  Αἴας  έχει  κλητική  ενικού   :
   Α. Αἴαν
   Β. Αἴας
   Γ. Αἴα
   Δ. Αἴαντα
   Απάντηση Α
4. Το ουσιαστκό  ὁ   γέρων  έχει  κλητική  ενικού :
   Α. γέρων
   Β. γέροντα
   Γ. γέρον
   Δ. Τίποτα  από  τα  παραπάνω
   Απάντηση Γ
5. Το   ουσιαστικό  ὁ  χειμών  έχει δοτική  πληθυντικού : 
   Α. χειμόσι
   Β. χειμώναις
   Γ. χειμῶσι
   Δ. χειμώσι
   Απάντηση Γ
6. Το  ουσιαστικό  ὁ  ἡγεμών  έχει  γενική  ενικού :
   Α.ἡγεμῶνος
   Β.ἡγεμώνος
   Γ. ἡγεμόνος
   Δ. Τίποτα  από  τα   παραπάνω
   Απάντηση Γ
7. Το ουσιαστικό  ὁ  γείτων  έχει   κλητική  ενικού  :
   Α. γεῖτον
   Β. γείτων
   Γ. γεῖτων
   Δ. γείτονα
   Απάντηση Α
8. Η  λέξη   "Δήμητρα"  είναι  :
   Α. ονομαστική  ενικού
   Β. κλητική  ενικού
   Γ. αιτιατική  ενικού
   Δ. Δεν  υπάρχει  τέτοιος  τύπος
   Απάντηση Γ
9. Η  λέξη  "Περικλής"  είναι  :
   Α. ονομαστική  ενικού
   Β.ονομαστική  πληθυντικού
   Γ. κλητική  ενικού
   Δ. Δεν  υπάρχει  τέτοιος  τύπος 
   Απάντηση Δ
10. Το  ουσιαστικό    ὁ  Σωκράτης  έχει  αιτιατική  ενικού  :  
    Α. Σωκράτη
    Β. Σωκράτην
    Γ. Σωκράτας
    Δ. Σωκράτει
    ΑπάντησηΑ