Το προφίλ του έλληνα 15χρονου

Τι δείχνουν τα αποτελέσματα έρευνας για το πώς διασκεδάζουν, ποιους κάνουν παρέα, τι φορούν, τι τρώνε, τι πίνουν και τι καπνίζουν οι μαθητές του λυκείου

Είναι ηλικίας 15 χρόνων. Φοιτά στο λύκειο, όπου σε γενικές γραμμές περνά καλά - οι σχέσεις με τους συμμαθητές του συντείνουν πολύ σε αυτό -, αν και μερικές φορές ομολογεί ότι βρίσκει το σχολείο βαρετό. Με τους καθηγητές του πάλι δεν διατηρεί και τις καλύτερες σχέσεις - θεωρεί ότι εξ ορισμού βρίσκονται σε απόσταση. Οι φίλοι του είναι το παν γι' αυτόν. Μαζί τους θα μοιραστεί τις ανησυχίες του και τα προβλήματά του αλλά και τις εξόδους του. Γιατί βγαίνει τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, η μία εκ των οποίων είναι «για ποτό». Η μπίρα, το ουίσκι, το κρασί αποτελούν τις βασικές προτιμήσεις του. Με ανάλογη συχνότητα (περίπου μία φορά την εβδομάδα) επιδίδεται και στο κάπνισμα. Τα δίκυκλα αποτελούν το αγαπημένο του μεταφορικό μέσο - μπορεί να μη διαθέτει αλλά με την πρώτη ευκαιρία θα ανεβεί στο μηχανάκι του φίλου για μια βόλτα, και μάλιστα χωρίς να φορέσει κράνος. Άλλες αγαπημένες του ασχολίες είναι τα παιχνίδια στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, η αποστολή μηνυμάτων μέσω κινητού και η άθληση. Η τελευταία ωστόσο δραστηριότητα δεν τον εμποδίζει να επισκέπτεται συχνά και τα φαστ-φουντ ή να καταναλώνει - ακόμη και κάθε μέρα - κάποια από τις λεγόμενες junk τροφές, όπως αναψυκτικά, τσιπς, χοτ-ντογκ, σοκολάτες. Αυτό είναι το προφίλ του σημερινού έλληνα εφήβου όπως σκιαγραφείται από πρόσφατη μελέτη του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής με θέμα «Έλληνες μαθητές: Υγεία, Σχολείο, Οικογένεια».

ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ

Η ενασχόληση με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή αποτελεί μία από τις αγαπημένες δραστηριότητες των εφήβων, και δη των αγοριών. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, ένας στους τέσσερις εφήβους παίζει περίπου πέντε ώρες την εβδομάδα παιχνίδια στον υπολογιστή. Οι ερευνητές παρατηρούν ωστόσο ότι οι υπολογιστές δεν χρησιμοποιούνται μόνο ως αντικείμενα ψυχαγωγίας από τους εφήβους αλλά και ως εκπαιδευτικά εργαλεία. Η αγορά ηλεκτρονικού υπολογιστή συγκαταλέγεται από ολοένα περισσότερους γονείς στα αναγκαία σχολικά έξοδα, ενώ πολλοί είναι οι έφηβοι που διεκδικούν και σύνδεση με το Internet - άλλως καταφεύγουν στα Internet καφέ. «Οι έφηβοι χρήστες ηλεκτρονικού υπολογιστή έχουν αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία δυο-τρία χρόνια. Τα προγράμματα του υπουργείου Παιδείας συνέβαλαν σημαντικά σε αυτό. Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί υποδεικνύουν στα παιδιά να χρησιμοποιούν την τεχνολογία ως εργαλείο για γνώση και μάθηση» παρατηρεί ο κ. Δ. Βυθούλκας, υπεύθυνος κεντρικού καταστήματος με είδη για εξοπλισμό γραφείου. Έτσι ολοένα περισσότεροι έφηβοι, ηλικίας 14-15 ετών, προσέρχονται πλήρως ενημερωμένοι στα σχετικά καταστήματα προκειμένου να αγοράσουν ηλεκτρονικό υπολογιστή. «Οι γνώσεις τους ως προς την ψηφιακή επικοινωνία είναι εντυπωσιακές. Ακόμη και τιμές έχουν συγκρίνει προτού καταλήξουν στο τελικό μοντέλο» λέει χαρακτηριστικά υπάλληλος επιχείρησης που δραστηριοποιείται στον χώρο της τεχνολογίας.

ΚΙΝΗΤΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟ

Το απαραίτητο πλέον αξεσουάρ για κάθε έφηβο είναι το κινητό τηλέφωνο. Τα τελευταία τρία χρόνια η διείσδυση των συσκευών κινητής τηλεφωνίας στη συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία ήταν μεγάλη. Παρ' όλο που δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία για την κατοχή κινητών τηλεφώνων από εφήβους, οι ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα - αν όχι στο σύνολο - οι έφηβοι διαθέτουν το δικό τους κινητό τηλέφωνο - συνήθως έχουν καρτοκινητό, διότι με αυτόν τον τρόπο ελέγχουν πόσο ξοδεύουν στα τηλεφωνήματά τους. Οι ειδικοί από το χώρο των τηλεπικοινωνιών το αποδίδουν αφενός στις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης ηλικίας, αφετέρου στις δελεαστικές «προτάσεις» των εταιρειών της κινητής τηλεφωνίας προς τους νεότερους πελάτες τους. «Οι νέοι διακρίνονται για τη δεκτικότητά τους στις νέες τεχνολογίες. Είναι αναμενόμενο λοιπόν να σπεύδουν να "εκμεταλλευθούν" ό,τι προσφέρει αυτός ο χώρος» λέει η κυρία Εριφύλη Γαλλή, υπεύθυνη επικοινωνίας της εταιρείας Cosmote. Από την πλευρά τους, οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας ουσιαστικά υποβάλλουν σε έναν καταιγισμό προσφορών και ελκυστικών πακέτων τους νέους, τα οποία συνδυάζουν φθηνότερες τιμές, μεγάλο αριθμό δωρεάν μηνυμάτων, μοντέρνες και εύχρηστες συσκευές.

ΕΝΔΥΣΗ

Οι έφηβοι έχουν σαφείς ενδυματολογικές προτιμήσεις - ως επί το πλείστον «επώνυμες» και ακριβές. Το καθημερινό ντύσιμο ενός εφήβου σε γενικές γραμμές αποτιμάται περίπου στα 500 ευρώ. Τα είδη υπόδησης ξεκινούν από 100 ευρώ και φθάνουν ως τα 230 - τόσο κοστίζουν τα πιο «τρέντι» αθλητικά παπούτσια της αγοράς αυτή τη στιγμή. Οι μεγάλες φίρμες αθλητικών ειδών διεκδικούν το μερίδιο του λέοντος στις προτιμήσεις τους και για το ντύσιμο (φούτερ, μπουφάν, παντελόνια, σακίδια). Ενδεικτικά, οι τιμές ξεκινούν από 40 ευρώ για μπλούζα, 100 για τζιν παντελόνι, 125 για πουλόβερ, 35 ευρώ για σακίδιο. «Οι προσταγές της μόδας ενδέχεται να επηρεάσουν έναν έφηβο πολύ ευκολότερα από κάποιον άλλης ηλικίας. Το ίδιο και ο περίγυρος των συμμαθητών ή των φίλων» παρατηρεί η κυρία Αλτα Πανέρα, ψυχολόγος. «Εξίσου καθοριστικός όμως μπορεί να γίνει ο ρόλος της οικογένειας, καθώς τα παιδιά αντανακλούν τις αξίες και τα πρότυπα που τους δίνουν οι γονείς. Στα υλικά αγαθά επικεντρώνεται όποιος δεν έχει ουσία και ποιότητα στη ζωή του, είτε είναι μικρός είτε μεγάλος».

ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Για την κακή διατροφή των εφήβων έχουν ενοχοποιηθεί επανειλημμένως το «γρήγορο» φαγητό, διότι θεωρείται αμφίβολης ποιότητας, καθώς και τα διάφορα σνακ (αναψυκτικά, σοκολάτες, κέικ, τσιπς) που είναι τροφές πλούσιες σε λιπαρά και ζάχαρη. Αυτό όμως διόλου δεν αποτρέπει τους νέους να επισκέπτονται τα φαστ-φουντ αλλά και να επιδίδονται στο «μασούλημα» διαφόρων σνακ βλέποντας τηλεόραση. Σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας που διεξήχθη από το Εργαστήριο Διατροφής και Κλινικής Διαιτολογίας του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, ένας στους δύο μαθητές της Α' Λυκείου καταναλώνει καθημερινά κάποιο γλύκισμα (καραμέλες, κέικ, σοκολάτες, πάστες) και αναψυκτικά. Μεγάλη προτίμηση δείχνουν επίσης οι έφηβοι στις τηγανητές πατάτες (ποσοστό 31% τρώει σχεδόν κάθε ημέρα τη συγκεκριμένη τροφή) αλλά και στα χάμπουργκερ, χοτ-ντογκ και λουκάνικα (που αποτελούν το σύνηθες φαγητό για ποσοστό 15% των ερωτηθέντων μαθητών). Μέσα από τις απαντήσεις των μαθητών για τη συχνότητα με την οποία καταναλώνουν τις διάφορες τροφές, συνάγεται έμμεσα το συμπέρασμα για το πόσο συχνά επισκέπτονται τα φαστ-φουντ και τα σχολικά κυλικεία, τους κατ' εξοχήν χώρους που παρέχουν τροφές ανθυγιεινές και επιβαρυντικές για τον οργανισμό.

ΚΑΠΝΙΣΜΑ

Οι έφηβοι μεγαλώνουν ακούγοντας ότι το κάπνισμα αποτελεί μια ιδιαίτερα βλαβερή συνήθεια, αλλά την ίδια στιγμή βλέπουν τους γονείς τους να την υιοθετούν με μεγάλη ευκολία. Ανάλογα αντιφατικά μηνύματα λαμβάνουν διαρκώς για το κάπνισμα - από τη μία πλευρά είναι αποδέκτες της αντικαπνιστικής εκστρατείας, από την άλλη της διαφημιστικής καμπάνιας για τα προϊόντα καπνού. Το αποτέλεσμα τελικά, όπως αυτό αποτυπώνεται μέσα από τα ευρήματα της μελέτης, δεν πρέπει να ξενίζει κανέναν: στην ηλικία των 15 ετών οι μισοί σχεδόν μαθητές (ποσοστό 48%) έχουν δοκιμάσει τσιγάρο. Από αυτούς ωστόσο λίγοι συνεχίζουν αρειμανίως το κάπνισμα - περισσότερα από έξι τσιγάρα την ημέρα καπνίζει μόνο το 3% των εφήβων -, ενώ μία φορά την εβδομάδα δηλώνει ότι καπνίζει ποσοστό 18% των μαθητών. «Η παρέα λειτουργεί καταλυτικά στην έναρξη και στη συνέχιση του καπνίσματος» λέει η κυρία Κατερίνα Σώκου, κοινωνιολόγος Υγείας και Ιατρικής, διευθύντρια του Ινστιτούτου Υγείας Παιδιού, και εξηγεί: «Ένα από τα χαρακτηριστικά αυτής της ηλικίας είναι ότι η αυτοεικόνα του εφήβου εξαρτάται κυρίως από την αναγνώριση ή μη που θα "εισπράξει" από τους φίλους του για τις επιλογές και τις αποφάσεις του. Αν, π.χ., αρνηθεί να καπνίσει, θεωρεί ότι θα γίνει στόχος της παρέας, έτσι προτιμά να μη διαφοροποιηθεί από τους άλλους. Από αυτή την παγίδα μπορεί να ξεφύγει μόνο αν πιστέψει στον εαυτό του και στην αυτονομία του, και αυτό θα γίνει με τη βοήθεια των γονιών και των δασκάλων του».

ΑΛΚΟΟΛ

Απόλυτα συνυφασμένο με τον τρόπο ζωής των Ελλήνων, καθώς συνοδεύει κάθε στιγμή ψυχαγωγίας, από τη βραδινή έξοδο για ένα «κρασάκι» και την απογευματινή χαλάρωση με ένα «ουζάκι» ως την παρακολούθηση ενός ποδοσφαιρικού αγώνα που θα γίνει συνήθως με συνοδεία μπίρας, το αλκοόλ διεκδικεί όπως είναι επόμενο... επαξίως μια θέση και στη ζωή των εφήβων. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας για την υγεία στον μαθητικό πληθυσμό του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής, η συντριπτική πλειονότητα των εφήβων (εννέα στα δέκα αγόρια και οκτώ στα δέκα κορίτσια) έχουν δοκιμάσει κάποιο οινοπνευματώδες ποτό, ενώ δηλώνουν ότι πίνουν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα το 53% των αγοριών και το 31% των κοριτσιών. Όπως παρατηρεί η κυρία Μανίνα Τερζίδου, ψυχολόγος που συμμετείχε στην έρευνα, «τα στοιχεία αποδεικνύουν την "ανοχή" της ελληνικής οικογένειας ως προς το ποτό, ακόμη και όταν αφορά τα παιδιά. Δείχνει ότι οι γονείς υποτιμούν τις συνέπειες της κατανάλωσης του αλκοόλ· δεν το αντιμετωπίζουν ως ουσία ούτε ως παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη των παιδιών».

Εφημερίδα  το  «Βήμα»

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ  ΚΑΡΛΑΤΗΡΑ