Κείμενο : Ξενοφῶν, Ἑλληνικά, V, 2, 32- 34

Βαθμός  δυσκολίας  του  κειμένου : 1 2 3 4

Συντακτικά  φαινόμενα : ειδικές  προτάσεις, απρόσωπη  σύνταξη, κατηγορηματικές  μετοχές 

Κείμενο

Ὡς δὲ ταῦτ΄ ἐπέπρακτο͵ πολέμαρχον μὲν ἀντὶ Ἰσμηνίου ἄλλον εἵλοντο͵ ὁ δὲ Λεοντιάδης εὐθὺς εἰς Λακεδαίμονα ἐπορεύετο. Ηὗρε δ΄ ἐκεῖ τοὺς μὲν ἐφόρους καὶ τῆς πόλεως τὸ πλῆθος χαλεπῶς ἔχοντας τῷ Φοιβίδᾳ͵ ὅτι οὐ προσταχθέντα ὑπὸ τῆς πόλεως ταῦτα ἐπεπράχει· ὁ μέντοι Ἀγησίλαος ἔλεγεν ὅτι εἰ μὲν βλαβερὰ τῇ Λακεδαίμονι πεπραχὼς εἴη͵ δίκαιος εἴη ζημιοῦσθαι͵ εἰ δὲ ἀγαθά͵ ἀρχαῖον εἶναι νόμιμον ἐξεῖναι τὰ τοιαῦτα αὐτοσχεδιάζειν. Αὐτὸ οὖν τοῦτ΄͵ ἔφη͵ προσήκει σκοπεῖν͵ πότερον ἀγαθὰ ἢ κακά ἐστι τὰ πεπραγμένα. Ἔπειτα μέντοι ὁ Λεοντιάδης ἐλθὼν εἰς τοὺς ἐκκλήτους ἔλεγε τοιάδε· Ἄνδρες Λακεδαιμόνιοι͵ ὡς μὲν πολεμικῶς εἶχον ὑμῖν οἱ Θηβαῖοι͵ πρὶν τὰ νῦν πεπραγμένα γενέσθαι͵ καὶ ὑμεῖς ἐλέγετε· ἑωρᾶτε γὰρ ἀεὶ τούτους τοῖς μὲν ὑμετέροις δυσμενέσι φιλικῶς ἔχοντας͵ τοῖς δ΄ ὑμετέροις φίλοις ἐχθροὺς ὄντας.

Ξενοφῶν, Ἑλληνικά, v, 2, 32- 34

Εισαγωγικό   σημείωμα

Στο  έργο  του   «Ἑλληνικά»  ο  Ξενοφώντας   εξιστορεί  τα  γεγονότα    της  περιόδου  411  - 362  π.χ.   Στο  συγκεκριμένο  χωρίο, αναφέρεται  ο  αντίκτυπος  που  είχε  στη  Σπάρτη  η    ξαφνική  εισβολή  του  στρατού  της  στη  Θήβα  το  382 π.χ .  Πιο  συγκεκριμένα,    ο Σπαρτιατικός  στρατός  είχε στρατοπεδεύσει κοντά στη Θήβα, υπό την αρχηγία του στρατηγού Φοιβίδα.   Τότε ο Λεοντιάδης, ένας επιφανής  Θηβαίος  ολιγαρχικός, ζήτησε τη  βοήθεια του Σπαρτιατικού στρατού  για να διώξει τους δημοκρατικούς Θηβαίους από τη Θήβα. Ο  Σπαρτιατικός  στρατός  εισέβαλε  στην Ακρόπολη  της  Θήβας,  την  Καδμεία,  χωρίς να βρει καμία αντίσταση και  την  κατέλαβε κατά τη διάρκεια των εορτασμών των Θεσμοφορίων, όπου μόνο γυναίκες λάμβαναν μέρος στις τελετές προς τιμήν του ιδρυτή της πόλης, Κάδμου, και δεν υπήρχαν άνδρες στην Ακρόπολη. Ο Ισμηνίας, ο αρχηγός των δημοκρατικών δυνάμεων  της  Θήβας,  δικάστηκε και εκτελέστηκε. Οι ολιγαρχικοί, με τη βοήθεια της Σπαρτιατικής φρουράς, άρχισαν να κατάσχουν τις περιουσίες των δημοκρατικών και να τους εκτελούν. Πολλοί από αυτούς βρήκαν καταφύγιο στην Αθήνα. Από εκεί άρχισαν να σκέφτονται πώς να ελευθερώσουν την πόλη τους.

Λεξιλόγιο

αἱρέομαι- οῦμαι : εκλέγω,  προτιμώ 

χαλεπῶς  ἔχω  τινί  : οργίζομαι,  αγανακτώ  με  κάποιον

ζημιόομαι - οῦμαι : τιμωρούμαι,  καταδικάζομαι

νόμιμον  : έθιμο,  συνήθεια

ἐξεῖναι  :  ἔξεστι  :  είναι  δυνατόν,  επιτρέπεται

αὐτοσχεδιάζω  :  ενεργώ  με  δική  μου  θέληση,  αλλά  πρόχειρα,  χωρίς  σχέδιο

προσήκει  : αρμόζει

σκοπέω  -ῶ  + πλάγια  ερώτηση  : σκέφτομαι,  εξετάζω

πότερον  : ποιο  από  τα  δύο

ἔκκλητοι  :    ( στη  Σπάρτη) επιτροπή εκλεγμένων  πολιτών  με σκοπό  να  εισηγούνται προτάσεις  για   κάποια  θέματα   

Ανιχνευτικά   ερωτήματα  κατανόησης  του  κειμένου

·     Ποια  είναι  τα   πρόσωπα    του  κειμένου; Αφού  μελετήσετε  το  εισαγωγικό  σημείωμα,  να προσδιορίσετε  την  ταυτότητά  τους.

·     Ποια  ήταν  η  στάση   των  εφόρων  απέναντι  στον  Φοιβίδα; Ποιοι  τον  υπερασπίστηκαν ;  

Συντακτικές  επισημάνσεις

Ὡς δὲ ταῦτ΄ ἐπέπρακτο  :  δευτερεύουσα  χρονική  πρόταση 

πολέμαρχον   :  κατηγορούμενο   στο  αντικείμενο  του    «εἵλοντο»,  «ἄλλον»

ἔχοντας  :  κατηγορηματική  μετοχή

ὅτι οὐ προσταχθέντα ὑπὸ τῆς πόλεως ταῦτα ἐπεπράχει  : δευτερεύουσα  αιτιολογική  πρόταση

ὅτι  δίκαιος εἴη ζημιοῦσθαι  :  δευτερεύουσα  ειδική  πρόταση 

εἰ μὲν βλαβερὰ τῇ Λακεδαίμονι πεπραχὼς εἴη͵  εἰ δὲ ἀγαθά͵ : δευτερεύουσες  υποθετικές  προτάσεις

εἶναι  νόμιμον :  ειδικό  απαρέμφατο  σε  θέση  αντικειμένου    στο    «ἔλεγεν»

ἐξεῖναι  :  τελικό  απαρέμφατο  σε θέση  υποκειμένου  στην  απρόσωπη  έκφραση  «εἶναι  νόμιμον»

αὐτοσχεδιάζειν :  τελικό  απαρέμφατο  σε  θέση  υποκειμένου   στο  «ἐξεῖναι»

σκοπεῖν  :  τελικό  απαρέμφατο  σε  θέση  υποκειμένου   στο  «προσήκει»

πότερον ἀγαθὰ ἢ κακά ἐστι τὰ πεπραγμένα : πλάγια  ερωτηματική  πρόταση  σε  θέση επεξήγησης  στο   «τοῦτ΄»

τοιάδε : σύστοιχο  αντικείμενο  στο   ἔλεγε

ὡς μὲν πολεμικῶς εἶχον ὑμῖν οἱ Θηβαῖοι :  δευτερεύουσα  ειδική  πρόταση  σε  θέση αντικειμένου   στο   «ἐλέγετε»

πρὶν τὰ νῦν πεπραγμένα γενέσθαι  :  δευτερεύουσα  χρονική  πρόταση 

 ἔχοντας,  ὄντας  :  κατηγορηματικές  μετοχές

τοῖς μὲν  δυσμενέσι ͵ τοῖς δ΄ φίλοις : δοτικές  αντικειμενικές  στο    «φιλικῶς»  ή  αντικείμενα  στην  περίφραση  «φιλικῶς ἔχοντας»

Μετάφραση 

 Μόλις   είχαν  γίνει  αυτά,  εξέλεξαν  άλλο  αρχηγό  του στρατού  στη θέση  του  Ισμηνία  και  ο  Λεοντιάδης  έφυγε  αμέσως  για  τη  Σπάρτη.  Βρήκε,  λοιπόν,  εκεί τους  εφόρους  και  το  λαό  της  πόλης  να  είναι  οργισμένοι  με   τον  Φοιβίδα,  διότι   αυτά   τα  είχε  πράξει,  χωρίς  να  έχει  δοθεί  εντολή  από  την  πόλη. Ο  Αγησίλαος  όμως  έλεγε  ότι,  αν  βέβαια  είχε  βλάψει  τη  Σπάρτη,  ήταν  δίκαιο  να  τιμωρηθεί, αν  όμως την  είχε  ωφελήσει, ότι  ήταν  αρχαία  συνήθεια  να  επιτρέπεται   να   προχωρεί  κάποιος  με  δική  του  πρωτοβουλία  σε  τέτοιες  ενέργειες. Αυτό,  λοιπόν,  ακριβώς,  είπε,  πρέπει  να  εξετάσουμε, ποιο από  τα  δύο,  είναι  ωφέλιμα  ή  βλαβερά  όσα  έχουν  γίνει. Αλλά  και  ο  Λεοντιάδης  στη  συνέχεια,  αφού  παρουσιάστηκε  μπροστά  στους  εφόρους,  έλεγε  τα  εξής : Άνδρες  Λακεδαιμόνιοι το  ότι  οι  Θηβαίοι  ήταν  εχθροί  σας,   προτού  συμβούν όσα  τώρα  έχουν  γίνει,  και  εσείς  το  λέγατε. Γιατί  βλέπατε  ότι  αυτοί πάντα  είχαν  φιλικές  διαθέσεις  προς  τους  εχθρούς  σας     και  εχθρικές     προς  τους  φίλους  σας.