Ισοκράτης , Πανηγυρικός, 75 – 77

BΑΘΜΟΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : 1 2 3 4
Συντακτικό Φαινόμενο : Κατηγορούμενο

Κείμενο

Πλείστων μὲν οὖν ἀγαθῶν αἰτίους καὶ μεγίστων ἐπαίνων ἀξίους ἡγοῦμαι γεγενῆσθαι τοὺς τοῖς σώμασιν ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος προκινδυνεύσαντας· οὐ μὴν οὐδὲ τῶν πρὸ τοῦ πολέμου τούτου γενομένων καὶ δυναστευσάντων ἐν ἑκατέρᾳ τοῖν πολέοιν δίκαιον ἀμνημονεῖν· ἐκεῖνοι γὰρ ἦσαν οἱ προασκήσαντες τοὺς ἐπιγιγνομένους καὶ τὰ πλήθη προτρέψαντες ἐπ΄ ἀρετὴν καὶ χαλεποὺς ἀνταγωνιστὰς τοῖς βαρβάροις ποιήσαντες. Οὐ γὰρ ὠλιγώρουν τῶν κοινῶν͵ οὐδ΄ ἀπέλαυον μὲν ὡς ἰδίων͵ ἠμέλουν δ΄ ὡς ἀλλοτρίων͵ ἀλλ΄ ἐκήδοντο μὲν ὡς οἰκείων͵ ἀπείχοντο δ΄ ὥσπερ χρὴ τῶν μηδὲν προσηκόντων· οὐδὲ πρὸς ἀργύριον τὴν εὐδαιμονίαν ἔκρινον͵ ἀλλ΄ οὗτος ἐδόκει πλοῦτον ἀσφαλέστατον κεκτῆσθαι καὶ κάλλιστον͵ ὅστις τοιαῦτα τυγχάνοι πράττων ἐξ ὧν αὐτός τε μέλλοι μάλιστ΄ εὐδοκιμήσειν καὶ τοῖς παισὶν μεγίστην δόξαν καταλείψειν. Οὐδὲ τὰς θρασύτητας τὰς ἀλλήλων ἐζήλουν͵ οὐδὲ τὰς τόλμας τὰς αὑτῶν ἤσκουν͵ ἀλλὰ δεινότερον μὲν ἐνόμιζον εἶναι κακῶς ὑπὸ τῶν πολιτῶν ἀκούειν ἢ καλῶς ὑπὲρ τῆς πόλεως ἀποθνῄσκειν͵ μᾶλλον δ΄ ᾐσχύνοντ΄ ἐπὶ τοῖς κοινοῖς ἁμαρτήμασιν ἢ νῦν ἐπὶ τοῖς ἰδίοις τοῖς σφετέροις αὐτῶν.

Ἰσοκράτης , Πανηγυρικός , 75 - 77

Εισαγωγικό σημείωμα

Στο έργο Πανηγυρικός ο Ισοκράτης προσπαθεί να πείσει τους Έλληνες να ενωθούν και να πολεμήσουν εναντίον των Περσών, υπό την ηγεσία των Αθηναίων, στους οποίους θεωρεί ότι δικαιωματικά ανήκει η αρχηγία των Ελλήνων. Στο συγκεκριμένο χωρίο, παρουσιάζει τις αρετές που χαρακτήριζαν τη γενιά που έζησε στην Αθήνα και στη Σπάρτη πριν από τους Περσικούς πολέμους. Αυτοί ανέθρεψαν και διαπαιδαγώγησαν με ήθος και υψηλό φρόνημα όσους αντιμετώπισαν την εισβολή των Περσών.

Λεξιλόγιο

ἡγοῦμαι + ειδικό απαρέμφατο : θεωρώ, νομίζω

οὐ μὴν : ασφαλώς όχι

δυναστεύω : έχω εξουσία

ἐν ἑκατέρᾳ τοῖν πολέοιν ( δυϊκός αριθμός ) : ἐν ἑκατέραις ταῖς πόλεσι : και στις δύο πόλεις

ἀμνημονέω- ῶ : ξεχνώ

οἱ ἐπιγιγνόμενοι : οι επόμενοι, οι μεταγενέστεροι

ὀλιγωρέω -ῶ : αδιαφορώ

ἀπολαύω : απολαμβάνω

ἠμέλουν < ἀμελέω- ῶ

ἀλλότρια : ξένα

κήδομαι : φροντίζω

χρή : πρέπει

τά μή προσήκοντα : αυτά που δεν είναι δικά μου

οὗτος ἐδόκει : αυτός φαινόταν, αυτόν θεωρούσαν

κεκτῆσθαι < κτάομαι - ῶμαι : αποκτώ

αὐτός : ο ίδιος

μέλλω : σκοπεύω

εὐδοκιμέω - ῶ : έχω καλή φήμη, διακρίνομαι, τιμώμαι

τοῖς παισὶν < ὁ παῖς

θρασύτης - τητος : υπερβολικό θάρρος

κακῶς ἀκούω ὑπό τινος : κατηγορούμαι, κακολογούμαι από κάποιον

ᾐσχύνοντ΄ < αἰσχύνομαι : ντρέπομαι

ἁμάρτημα - τήματος, τό : σφάλμα, λάθος

ἐπὶ τοῖς ἰδίοις τοῖς σφετέροις αὐτῶν : τα αποκλειστικά δικά τους

Ανιχνευτικά ερωτήματα για την κατανόηση του κειμένου

• Ποιους θεωρεί ο Ισοκράτης ότι δεν πρέπει να παραλείψει να μνημονεύσει στο λόγο του ; Να εντοπίσετε το σχετικό χωρίο του κειμένου.

• Για ποιο λόγο δεν πρέπει να τους παραλείψει; Ποιες αρετές τους διέκριναν ;

Συντακτικές επισημάνσεις

γεγενῆσθαι : ειδικό απαρέμφατο σε θέση αντικειμένου στο «ἡγοῦμαι»

τοὺς προκινδυνεύσαντας : επιθετική μετοχή σε θέση υποκειμένου στο «γεγενῆσθαι»

οὐδὲ δίκαιον ( έστί ) ἀμνημονεῖν τῶν γενομένων καὶ [ τῶν ] δυναστευσάντων

τοῖς βαρβάροις : δοτική αντικειμενική στο « ἀνταγωνιστὰς»

Οὐ γὰρ ὠλιγώρουν τῶν κοινῶν͵ οὐδ΄ ἀπέλαυον μὲν ὡς [ὄντων] ἰδίων͵ ἠμέλουν δ΄ ὡς [ὄντων] ἀλλοτρίων͵ ἀλλ΄ ἐκήδοντο μὲν ὡς [ὄντων] οἰκείων͵ ἀπείχοντο δ΄ ὥσπερ χρὴ [ἀπέχειν] τῶν μηδὲν προσηκόντων

ὡς [ὄντων] : αιτιολογική μετοχή υποκειμενικής αιτιολογίας

κεκτῆσθαι : ειδικό απαρέμφατο σε θέση αντικειμένου στο «ἐδόκει»

πράττων : κατηγορηματική μετοχή

ἀλλὰ ἐνόμιζον δεινότερον εἶναι

ἀκούειν ἢ ἀποθνῄσκειν : τελικά απαρέμφατα ως υποκείμενα στο «δεινότερον εἶναι»

Μετάφραση

Πιστεύω ότι όσοι πριν από μας έθεσαν σε κίνδυνο τη ζωή τους για τη σωτηρία της Ελλάδας, προσέφεραν τις περισσότερες ευεργεσίες και αξίζουν τους μεγαλύτερους επαίνους. Ασφαλώς όμως δεν είναι δίκαιο να ξεχνάμε και όσους έζησαν πριν απ΄ αυτόν τον πόλεμο και είχαν την εξουσία στις δύο πόλεις. Γιατί αυτοί ήταν εκείνοι που προετοίμασαν την επόμενη γενιά και οδήγησαν τους πολίτες στην αρετή και τους έκαναν δύσκολους αντίπαλους για τους βαρβάρους. Γιατί δεν αδιαφορούσαν για τα κοινά ούτε απολάμβαναν τη δημόσια περιουσία σαν να ήταν δική τους, δεν αμελούσαν τις δημόσιες υποθέσεις σαν να ήταν ξένες, αλλά φρόντιζαν γι’ αυτές σαν να ήταν δικές τους και απείχαν όπως πρέπει από αυτά που δεν ήταν δικά τους. Δεν έκριναν την επιτυχία στη ζωή με βάση το χρήμα, αλλά πίστευαν ότι έχει αποκτήσει τον πιο σίγουρο και τον πιο ωραίο πλούτο αυτός που συμβαίνει να πράττει όσα από τα οποία και ο ίδιος θα αποκτήσει καλή φήμη και στα παιδιά του θα αφήσει μεγάλη δόξα. Δεν ζήλευαν ο ένας τις παράτολμες πράξεις του άλλου ούτε έκαναν επίδειξη τόλμης, αλλά θεωρούσαν φοβερότερο να κακολογούνται από τους συμπολίτες τους παρά να πεθάνουν έντιμα για την πόλη τους. Και περισσότερο ντρέπονταν για τα κοινά τους λάθη παρά για τα αποκλειστικά δικά τους.